LXVI. ÖĞDÜLMİŞ ODGURMIŞ'A ZİYAFETE DAVET USÛLÜNÜ SÖYLER [ÖGDÜLMİŞ ODGURMIŞKA AŞKA OKIMAK TÖRÜSİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
4644	kalı sen okıyın tise sen kişig okıgıl velikin ked itgil işig	Eğer sen başkalarını davet etmek istersen, davet et, fakat bunun için evvelce çok iyi hazırlık gör.
4645	ayak tirki ev bark aŋ tut töşek töşegil aş içgü yime ked kerek	Ev-bark sofra ve tabakların temiz, odan minderlerle döşenmiş, yiyecek ve içeceklerin de seçkin olmalıdır.
4646	arıg it aş içgü tatıglıg silig yisü arzu birle sunuglı elig	Misafirlerin arzu ile yiyebilmeleri için, yiyecek ve içeceklerin temiz ve lezzetli olması lâzımdır.
4647	okımasa aş suv müni bir bolur okısa körügli birig yüz kılur	Ziyafete davet etmezsen, bir kusur işlemiş olursun; davet edersen, gelenler, bir kusur yerine, bin kusur bulurlar.
4648	usa edgü itgil sen aş suv arıg todup kopsu barsu keligli arıg	Bütün misafirlerin sofradan doyarak kalkması için, yiyecek ve içeceği mümkün mertebe iyi ve temiz hazırla.
4649	adaşıg kadaşıg yırak ya yakın tözüg aşka ünde küdezgil hakın	Arkadaş, kardeş, uzak ve yakın, her kesin hakkını gözet ve onları yemeğe davet et.
4650	keliglisi kelgey kalı kelmese köŋül kalmagay kör anıŋda basa	Gelen gelir; gelmeyenler olursa, onların da hatırı kalmamış olur.
4651	boguz övkesi bolsa yavlak bolur öçep kek sürer ölse ötrü kalur	Boğaz meselesinden doğan öfke çok fena bir şeydir; insan ölünceye kadar kin ve intikam besler.
4652	körü bar tözüke aş içgü tegür kinikmiş bar erse yime aş yitür	Dikkat et, her kese yiyecek ve içecek yetiştir; geciken varsa, onu da yemeksiz bırakma.
4653	kişi aş yise sen öze içgü tut anı içse içgü yime ök anut	Yemekte misafirin içeceğini eksik etme; biri biter-bitmez, diğeri hazır bulunsun.
4654	kayuda yigü bolsa içgü kerek yigü içgü birle teŋeşgü kerek	Yemek yenilen yerde içecek de bulunmalı; yiyecek ve içecek birbirine denk olmalıdır.
4655	yigü bolsa içgü anuk bolmasa agu boldı sakın ol aşnı yise	Yemek yanında içecek de hazır olmazsa, o yemek, yiyenler için, zehir olur.
4656	tilese fuka’ bir tilese mizab tilese cülengbin tilese cülab	ister fuka, ister mîzâb, istersen cülengbîn veya cülâb şertbetlerini ver.
4657	munıŋda narukı negü birgüŋi maŋa sen ayıtma ayıtgıl öŋi	Bunlardan başka daha neler vereceğini bana sorma; bunu başkalarına sor.
4658	uluglar yise aş tükese yiyü kiçiglerke birgü aş içgü yigü	Büyükler yemeklerini yeyip sofradan kalktıktan sonra, küçüklere yiyecek ve içecek verilmelidir.
4659	tözüke tegür aş körü kodmagıl söke barmasunlar açın ıdmagıl	Her kese yemek yetiştir, hiç kimseyi gözden kaçırma; onları aç bırakma, sana söğerek dönmesinler.
4660	aş içgü yiseler nukul ur yimiş kurug öl yimiş ur bir anca simiş	Yiyecek ve içecek tamam olunca, çerez ve meyva ver; kuru ve yaş meyva yanında, bir mikdar simiş de bulunsun.
4661	bıçış kıl küçüŋ yetse bıçgıl agı usa tiş teri bir kesilsü çogı	Hediye ver; gücün yeterse, ipekli kumaş ver; mümkün ise, diş kirası ver ki, gelenlerin ağzı kapansın.
4662	tükel boldı emdi aş içgü işi aça bir kapug barsa tıdma kişi	Bu ziyafet işi böylece tamam olur, kapıları aç; misafirler gitmek isterlerse, artık onlara mâni olma.
4663	bu aşka okıglı bolur tört kutu barıglı yime tört bolur ay botu	Ziyafete davet edenler dört zümre olduğu gibi, buna icabet eden. insanlar da dört türlü olur, ey yavrum.
4664	biregü barır aşka ündeseler aş içgü içer yir negü birseler	Bunlardan biri davet edildiği her ziyafete gider ve ziyafette ne ikram edilirse, yer, içer.
4665	yana öz evince okımaz kişi başı bürnü yir evde yalŋuz aşı	Fakat kendisi evine başkalarını çağırmaz; yemeğini evine kapanıp, yalnız başına yer.
4666	takı bir kişi körse aşka barır aşın yir anı yandru aşka okır	Biri de ziyafete gider, yemeği yer ve kendisi de onu yemeğe davet eder.
4667	takı bir kişi aşka barmaz bolup kişig me evince okımaz körüp	Biri de, kendisi ziyafete gitmediği gibi, başkalarını da evine davet etmez.
4668	ölüg ol munı sen tirigke sama katılma muŋar sen tiriglik yime	Böyle bir insan ölüdür, sen onu diriden sayma; ona katılma ve onunla birlikte bulunma.
4669	takı bir kutu aşka barmaz okıp kişig aşka ünder tokımlar tokıp	Bir kısmı da davete gitmez; fakat kendisi, hayvanlar keserek, başkalarını ziyafete çağırır.
4670	bularda eŋ edgü yorık bu turur bügü bilge ögmiş kılık bu turur	Bunlardan en iyisi bu sonuncusudur, hakîm ve âlim insanların beğendikleri hareket de budur.
4671	kerek aşka bargıl kerek barmagıl boguz tıd aş az yi esenin tiril	ister ziyafete git, ister gitme; fakat boğazına hâkim ol, yemeği az ye ve sıhhatle yaşa.
4672	öküş yigli yalŋuk kör igçil bolur sarıg meŋzi kovdak atı il bolur	Çok yiyen insan her vakit hastalıklı olur, yüzü sarı, kendisi cılız olur ve itibardan düşer.
4673	muŋar meŋzeyür kör otacı sözi tadu bilgüçi köŋli bilgi yazı	Mizacı bilen, fikir ve bilgisi geniş olan tabip de bu hususta bunu teyit eder bir söz söylemiştir.
4674	boguzdın kirür ig kişike aşın kişig ig karıtur tükemez yaşın	İnsana hastalık boğazdan ve yemekle birlikte girer; hastalık insanı ihtiyarlatır ve o ömrünü tamamlayamaz.
4675	boguzug küdez tutçı igsiz yorı kılur ig kişiniŋ yüzini yişin	Boğazı dâima gözet ve hasta olmamağa çalış; hastalık insanın yüzünü yişin yapar.
4676	bu yaŋlıg bolur kör aş içgü işi okıglıka barsa ya kelse kişi	Ziyafet işi, gerek davete icabette, gerek başkasını davet ederken, işte böyle olur.
4677	munu sözledim men eşitti özüŋ munı tap kıl emdi uzatma sözüŋ	İşte ben söyledim, sen dinledin; bunu şimdilik kâfi bul ve sözü uzatma.
4678	bu ol dünya hali yorıkı yolı kişike katılmak tilese kalı	Eğer insanlar arasına karışmak istersen, bu dünyanın hâli, tavrı ve yolu budur.
4679	ay köŋlüm yarukı hakikat yakın sözüm ma’nisin uk yime ked sakın	Ey gönlümün ışığı ve gerçekten yakınım olan insan, sözümün mânasını anla ve iyice düşün.

LXV. ÖĞDÜLMİŞ ODGURMIŞ'A ZİYÂFETE GİTMEK ÂDABINI SÖYLER [ÖGDÜLMİŞ ODGURMIŞKA AŞKA BARMAK TÖRÜSİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
4573	yanut birdi ögdülmiş aydı bu ma kereklig turur bu kadaş aysa ma	Öğdülmiş cevap verdi ve: — Ey kardeş, bu da izah edilmesi gereken bir şeydir — dedi —
4574	öküş türlüg ol bu okıgu kişi telim türlüg ol bu konukluk aşı	Çağıran kimseler muhtelif sınıf ve tabakalara mensup olduğu gibi, ziyafetler de türlü-türlü olur.
4575	olarda birisi küdenke aş ol ya sünnet aşı ya togursa ogul	Bunlardan biri — düğün ziyafetidir; biri de—ya bir oğlun doğumu sünneti dolayısiyle verilen ziyafettir.
4576	ya iş tuş okıgay ya koldaş adaş ulug ya kiçig tut yakın ya kadaş	Birde eş, dost yahut arkadaş, ahbap, büyük veya küçük, yakın veya veya kardeş ziyafete çağırır.
4577	yog aşı bolur ya ölüg atıŋa ya ol at bulup aş birür yatıŋa	Yahut bir ölü için yapılan yog aşı olur yahut biri bir rütbe alınca, başkalarına ziyafet çeker.
4578	bularda kayu erse aş suv yigü anı teŋle bargu azu barmagu	Bu ziyafetlerden hangisine gitmek ve hangisine gitmemek icap ettiğini bilmek lâzımdır.
4579	adaş koldaş erdeş kadaş aşları bolur erse körgü barıp işleri	Arkadaş, dost, ahbap ve kardeş ziyafetleri olursa, oraya gidip eşi, dostu görmelidir.
4580	turu birgü aşta körüp yat bazıg aş içgü tegiri öküş ya azıg	Ziyafette bilhassa yat ve yabancılara itina göstermeli, yiyecek ve içeceğin az veya çok dağıtılmasına dikkat etmelidir.
4581	yakın koşnı aşnı aş itse saŋa azu teŋrilik iş okısa toŋa	Yakın komşu senin için bir ziyafet verir yahut âhiret kardeşin seni davet ederse, ey yiğit,
4582	olarka yime bar küdezgil köŋül sevindür olarnı sevin ay ogul	Onlara git, gönüllerini kırma; onları sevindir ve kendin de sevin, ey oğul.
4583	kalı itseler aş saŋa ograyu ol aşka yime bar sevindür yiyü	Eğer senin için bir ziyafet çekerlerse, o ziyafete de git; yemeklerini yiyerek, onları memnun et.
4584	apaŋ munda taştın bolur erse aş aŋar barmasa yig koŋül bolga baş	Bunların dışında başka ziyafetlere davet ederlerse, bunlara gitmemek daha iyidir, gönlün yaralanır.
4585	yarım ya yitim bolga oldrug turug yavuz bolga köŋlüŋ ay edgü urug	Oturma yerleri yarım-yamalak olur; duracak yeri bulunmaz; ey asîl nesepli insan, kalbin kırılır.
4586	ya esrük tütüş kılga ahsumlagay aşıŋ siŋmegey tek köŋül agrıgay	Ya ziyâfettekiler sarhoş olup, kavga ederler; yediğin içine sinmez, sâdece canın sıkılır.
4587	kamug tir tcdum yim aş içgü üçün özüŋni ucuz kılmagıl sen küçün	Bir doyumluk bu' yiyecek ve içecek için, kendini zorla itibardan düşürme.
4588	negü tir eşitgil boguz tıdguçı özi bogzıŋa erk bolup tutguçı	Boğazına hâkim olan ve icap ettiği zaman kendisini yemekten men' edebilen insan ne der, dinle.
4589	boguzuŋ küdez bolrna erniŋ ili bu bogzuŋ üçün bolma yalŋuk kulı	Boğazını gözet ve aşağılık insan olma; bir boğaz için, insanların kulu durumuna düşme.
4590	telim kördüm emdi agir bolmış er tıdumadı bogzı üçün boldı yir	Şimdiye kadar itibarda bulunmuş bir çok kimseleri gördüm; boğazlarına hâkim olmadıkları için, toprak ölüp gittiler.
4591	öküş kördüm ilde bedümiş erig bulun kıldı bogzı töşendi yirig	Memlekette yükselmiş bir çok insan gördüm; boğazlarının esiri oldular ve toprağa düştüler.
4592	telim baynı kördüm boguz bulnadı özi boldı müflis çıgaylık yidi	Bir çok zenginler gördüm, boğazlarının esiri oldular ve böylece iflâs ederek, tekrar fakirliğe düştüler.
4593	boguzka bulun bolma bogzı ulug boguzka bulun bolsa bolmaz yulug	Boğazın esiri olma, ey boğazına düşkün adam; boğazın esiri olursan, bir daha bu esaretten kurtulamazsın.
4594	kayu türlüg aşka barır erse sen edeb birle aş yi bilir erse sen	Hangi ziyafette olursa-olsun, yemek yerken, mümkün olduğu kadar, edep dâiresinde hareket et.
4595	törü bilmez ögsüz kılıksız kişi törülüg kişi körse taŋlur başı	Usûl bilmez, akılsız ve nasıl hareket edeceğini bilmeyen kimseler, usûle vâkıf insanları görünce, şaşırır-kalırlar.
4596	seniŋde ulug aşka sunsa elig sen ötrü elig sun bu ol kör bilig	Senden büyük yemeğe başladıktan sonra, sen elini uzat; bak, âdet böyledir.
4597	oŋ elgiŋ bile sun bayat atı ay yigü üdregey hem özüŋ bolga bay	Yemeğe sağ elini besmele ile uzat; böylece yemeğin bereketi artar, sen de zengin olursun.
4598	çişi utrukı türmek alma tigü oz ütru negü erse algu yigü	Başkasının önündeki lokmalara dokunma; kendi önünde ne varsa, onu al ve ye.
4599	bıçak tartma anda kötürme süŋük ayı bolma kovdaş ne silkim sepük	Sofrada bıçak çıkarma ve kemik sıyırma; çok obur olma ve pek de sünepe oturma.
4600	neçe me tok erse yiyü turgu aş kişi aş kişike körü bir kadaş	Ne kadar tok olursa-olsun, insan ikram edilen yemeği reddetmemelidir; ey kardeş, yemeği adamına göre ikram et.
4601	yigü alsa tişle uşak tançula isig aşnı ürme sen agzıŋ bile	Yemeği alınca, ısır ve ufak-ufak çiğne; sıcak yemeği ağzın ile üfleme.
4602	yir erken aşıg türtme tirki öze kişi körki buzma kılınçıŋ tüze	Yemek yerken, sofra üzerine sürünme; insanların huzurunu kaçırma, hareketine dikkat et.
4603	törüsüzlük ol bu törüçe yorı törüsüz kişiler kişike korı	Bütün bunlar usûl bilmezlikten ileri gelir, usûle uygun hareket et; usûl bilmeyen insanların başkalarına zararı dokunur.
4604	idi yakşı aymış törülüg kişi törü bilse yalŋuk bulur tör başı	Usûl bilen kimse çok güzel söylemiş; insan usûl bilirse, baş-köşeye geçer.
4605	kamug neŋke öŋdi törü bar sözi törü tüz yorıtsa yarur er yüzi	Her şeyin usûlü, âdap ve erkânı vardır; usûlü tam olarak tatbik eden kimsenin yüzü güler.
4606	kılıksız törü öŋdi bilmez kişi kişike katılsa itilmez işi	Usûl, âdap ve erkânı bilmeyen kimse insanlara katılırsa, işinde muvaffak olamaz.
4607	aşıg tatganu yi sen elgiŋ sunup sini körse evlik sevinsün turup	Yemeğe elini uzat, haz ve arzu ile ye; ev hanımı, seni görerek, memnun olsun.
4608	kişi emgek ıdsa saŋa itse aş yava kılma emgek anı kılma baş	İnsan zahmet edip, sana ziyafet hazırlarsa, bu zahmeti boşa çıkarma; onun hatırını kırma.
4609	köni sözlemiş körse köŋli odug sözi körse ma’ni birür tü bodug	Gönülü uyanık insan çok doğru söylemiş; dikkat edersen, onun sözü çok renkli ve manalıdır.
4610	kişi köŋli yuvka sırınçga sanı idi ked küdez sıŋa serme anı	insanın gönülü incedir, o bir sırçaya benzer; ona çok dikkat et, kaba söz söyleme, kırılır.
4611	serilse kişi köŋli kitti tatıg yakınlık yıradı kesildi asıg	İnsanın gönülü kırılırsa, işin tadı kaçar, yakınlık uzaklaşır ve ondan faydalanmanın arkası kesilir.
4612	yakınlık tilese küdezgil köŋül köŋül sınsa kitti yakınlık tötigül	Yakınlık istersen, gönülü gözet; gönül kırılırsa, yakınlık gider ve bil ki, artık o senin dostun değildir.
4613	aşıg teŋleyü yi yime aş öküş maŋa mundag aydı ukuşlug küsüş	Yemeği ölçülü ye, çok fazla yemek yeme; akıllı ve aziz insan bana böyle dedi.
4614	öküş yiglilernirg aşı yig bolur aşı yig kişi tutçı iglig bolur	Çok yiyenlerin yemeği hazmolunmaz; yemeği iyi hazmedemeyen kimseler dâima hasta olurlar.
4615	boguzdın kirür ig boguzug küdez aşıg teŋleyü yi yigü içgü az	Hastalık boğazdan girer, boğazı koru, yemeği ölçü ile ye; insan her vakit az yeyip, az içmelidir.
4616	bu ig tutsa terkin kişig yavrıtur anı emlemese ölüm tavratur	insana bir hastalık gelirse, onu derhâl kuvvetten düşürür; tedavi edilmezse, ölüm koşar-gelir.
4617	yime yakşı aymış otacı hakim hakimler sözini yavuz tigli kim	Tabip hakîm de çok güzel söylemiş; hakimlerin sözüne kim fena diyebilir.
4618	ölümdin yumuşçı ig ol aşnusı kişi igledimü ölüm koşnısı	Hastalık ölümün ilk habercisidir; insan hastalandı mı, ölüm yanı başındadır.
4619	bela mihnet ol ig ölüm tutgakı ölümde tatıg yok azu yakşısı	Hastalık belâ ve mihnettir ve ölümün öncüsüdür; ölümün zevki yoktur, onun iyisi olmaz.
4620	kişi men tigüçi apa oglanı isig tumlıgıg bilgü adra anı	Ben insanım — diyen âdem-oğlu sıcağı ve soğuğu ayırt edebilmelidir.
4621	tadu biliglü aşnu yaraşık yise taduka yaraşmazın kodgu usa	Uygun olan şeyleri yemek için, önce tabiatı bilmeli; tabiata uygun olmayan yemeklere mümkün mertebe yanaşmamalıdır.
4622	isig artsa terkin sogık iç öze sogık artar erse isigin tüze	Sıcaklık fazlalaşırsa, üzerine derhâl soğuk bir şey içmeli; soğukluk fazlalaşırsa, onu sıcak ile tâdil etmelidir.
4623	yigit erse yaşıŋ yaz erse yılıŋ sogık işke tutgıl isitür kanıŋ	Yaşın genç ve ömrün bahar yıllarında ise, soğuk şeyler kullan, kanın bunları ısıtır.
4624	yaşıŋ kırkta keçse kün ay erse küz isig neŋ bile sen özüŋ tabcı tüz	Yaşın kırktan fazla ve mevsim son bahar ise, tabiatini sıcak şeyler ile tanzim et.
4625	yaşıŋ erse altmış ödüŋ erse kış isig işke tutgıl sogık kılma iş	Yaşın altmış ve vaktin de kış ise, sıcak şeyler kullan; soğuk şeyler ile arkadaşlık etme.
4626	kurug tumlıg artsa isig öl anut bu iki aŋar kılga evre yanut	Kuruluk ve soğukluk fazlalaşırsa, sıcak ve yaş şeyleri hazır tut; bu ikisi onlara karşı koyar.
4627	bu öl tumlıg artsa saŋa kılsa yas isigin kurugun anı yandru bas	Bu yaşlık ve soğukluk fazlalaşır ve sana zarar verirse, sıcak ve kuru şeyler ile onları karşıla.
4628	taduŋ tumlıg erse isigin küçe isig erse tumlıg yiyü tur içe	Tabiatın soğuk ise, onu sıcakla kuvvetlendir; sıcak ise, soğuk şeyler ye ve soğuk şeyler iç.
4629	kalı samduy erse taduŋ belgülüg isigli sogıklı ara bir ülüg	Eğer tabiatın kat'î olarak ılık ise, onu, sırasına göre, sıcak ve soğuk şeyler ile besle.
4630	bu yaŋlıg küdezgil taduŋnı köni esen bolga incin tiriglik küni	Tabiatini bu şekilde tanzim et, hayatın huzur ve sıhhat içinde geçer.
4631	negü tir eşitgil otacı sözi munıŋ ma’nisi uk tirilgil kuzı	Tabip ne söylemiş, dinle; bunun mânasını anlayarak yaşa, kuzum.
4632	özüŋ tabcını men ayayın yora kızıllı saŋlı örüŋli kara	Ben senin tabiatini izah edeyim; bu ya kızıl, sarı, ak veya kara olur.
4633	bularda birisi biriŋe yagı yagusa yagıka yagı adrara	Bunlardan her biri diğerlerine düşmandır; düşman düşmana yaklaşınca, bu renkler ile ayırt edilir.
4634	ukuşlug kerek öz tadug terlese yaraşık ne erse anı ok yise	Tabiati mutedil tutmak için, insanın akıllı olması gerektir; uygun olan ne ise, ancak o şeyler yenmelidir.
4635	kişi yılkı birle adırtı bu ol taduka yaraşık yise ay ogul	İnsan ile hayvan arasındaki fark, tabiate uygun şeyleri yemekle belli olur, ey oğul.
4636	negü tir eşit emdi kökçin sakal uka bar munı sen turu kalma kal	Şimdi ak-sakal ne der, dinle; bunu anlamağa çalış ve ihtiyarlığında şaşırma.
4637	kişi kırk yaşap öz tadu bilmese tükel yılkı ol bu neçe sözlese	İnsan kırk yaşına gelir ve kendi tabiatini bilmezse, nutuk sahibi olmasına rağmen, o tam bir hayvandır.
4638	sınayu körü bilmese er bilig kişike samagu anı ay silig	Tecrübe ve görgüsünden bilgi edinmeyen kimseyi insandan saymamalı, ey temiz kalpli insan.
4639	başında keçip er yorık tüzmese köni sözlemiş boldı yılkı tise	Tecrübelerine rağmen, hareketini tanzim edemeyen kimseye "hayvan" derlerse, doğru söylemiş olurlar.
4640	öd ödlek keçip bolmasa er bügü kişi tip atamagu yılkı tigü	Zaman geçtiği hâlde, hikmet sahibi olmamış ise, ona "insan" değil "hayvan" demelidir.
4641	körü barsa yakşı ayur emçiler aşıg az yise er esenin küler	Dikkat edersen, tabipler çok iyi söylemişler: insan yemeği ne kadar az yerse, o kadar sıhhatli ve neşeli olur.
4642	esenlik tilese kör igzizlikin az atlıg otug yi tiril ay tigin	Dâima sıhhatte kalmak ve hiç hasta olmamak istersen, "az" adlı ilâç ye ve öyle yaşa, ey beyzâdem.
4643	öz inçlik tilese ereji uzun til atlıg etig yi tiril ay tüzün	Uzun zaman huzur içinde ve rahat yaşamak istersen, "dil" adlı eti ye ve öyle yaşa, ey temiz kalpli insan.