XV. AY-TOLDI HÜKÜMDARA KENDİSİNİN SAADET OLDUĞUNU SÖYLER [AY TOLDI İLİGKE ÖZİ DEVLET ERDÜKİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
620	ilig bir kün oldrup özi yalnguzun okıp kirdi ay toldı sevnür özün	Hükümdar bir gün yalnız başına otururken, onu çağırttı; Ay-Toldı, içten sevinerek yanına girdi.
621	kirip turdı ay toldı utru örü ilig imledi kelgil oldur berü	Ay-Toldı girip, karşısında ayakta durdu; hükümdar:—Gel, buraya otur — diye işaret etti.
622	çıkardı topık kodtı ay toldı kör anı yastanıp ötrü oldurdı kör	Ay-Toldı cebinden bir top çıkarıp, yere koydu ve onu altına çekip, üzerine oturdu.
623	ayıttı ilig tegme türlüg bilig yanut birdi ay toldı açtı tilig	Hükümdar bir çok şeyler hakkında onun fikrini sordu, Ay-Toldı onlara cevap verdi ve bildiklerini söyledi.
624	sevindi ilig kör yaruttı yüzin anı kördi ay toldı yumdı közin	Hükümdar sevindi, tekrar yüzü güldü; Ay-Toldı bunu görünce, gözünü yumdu.
625	sözin kesti ilig hiç ündemedi közin yumdı ay toldı hiç açmadı	Hükümdar bir müddet sustu ve hiç ses çıkarmadı; Ay-Toldı da gözünü yumdu ve hiç açmadı.
626	yana aytdı kirdi ilig öz sözin yanut birdi ay toldı tügdi yüzin	Hükümdar, bir az sonra, tekrar söze başladı; Ay-Toldı cevap verdi ve yüzünü buruşturdu.
627	baka kördi ilig kamug türlügün tükel bu İdi bilgi ukuşı ögün	Hükümdar ona her bakımdan dikkat etti; onun bilgisini, aklını ve anlayışını tam buldu.
628	seve baktı ilig avıttı özin bu ay toldı terkin evürdi yüzin	Hükümdar ona sevgi ile baktı ve gönülü rahat etti, fakat Ay-Toldı hemen başını çevirdi.
	İLİG SÖZİ AY TOLDIKA	HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA SÖZÜ
629	ilig buştı artuk kararttı mengiz ayur ay iveklik kişike isiz	Hükümdar çok hiddetlendi ve yüzünü ekşiterek, dedi: —Hey, acele ile hareket etmek insan için kötü bir şeydir.
630	yangıldı bu tüşte mening bu özüm negü teg açayın kişike sözüm	Bu sefer kabahat kendimde oldu; nasıl oldu da başkasına sırrımı hemen açıverdim.
631	negü tir eşitgil biliglig tilin ive kılmış işler ökünçi yılın	Dinle, bak, bilgili insan ne der; acele ile yapılan bir işin peşimanlığı yıllarca sürer.
632	ive kılmış işler neçe yig bolur ive bışmış aşnı yise ig bolur	Acele ile yapılan işler dâima çiğ kalır; acele ile pişirilen yemeği yiyen insan hasta olur.
633	iveklik turur barça yangluk başı amulluk turur barça edgü işi	Bütün yanlışlıkların başı aceleciliktir; bütün iyi işler dâima teenni ile yapılan işlerdir.
634	iveklik bu erdi sini bilmedin yakın tuttum özke tapındurmadın	Acelecilik şurada oldu ki, seni tanımadan ve kâfi derecede denemeden, kendime yakın tuttum.
635	kayu erse begler tapugçı kulın tapındurgu ötrü açınsa yolın	Hangi kul olursa-olsun, önce ona hizmet gördürmeli; ondan sonra usûlü dâiresinde ihsanda bulunmalıdır.
636	bışurgu tapugda sınagu körü agırlasa ötrü kötürgü örü	Kulu önce hizmette pişirmeli ve iyice denemeli, ondan sonra kendisini yükseltmeli ve taltif etmelidir.
	AY TOLDI SU ALİ İLİGKE	AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDARA SUÂLİ
637	bu ay toldı aydı ay ilig kutı negüke buşar erki toldı otı	Ay-Toldı:—Ey devletli hükümdar, acaba neye hiddet buyuruldu da böyle âteş kesildin.
638	yazukum ne erki bilümez özüm ayu birsü evre eşitsü sözüm	Acaba günâhım nedir, kendim bilmiyorum; bana bunu söyle, sonra bir de benim sözümü dinle.
639	bar erse yazukum kına erk sanga yok erse yüzüngni karartma marga	Kusurum varsa, cezalandır, kudret senindir; kusurum yok ise, bana muğber olma.
640	negü tir eşitgil ukuş mengzetü kıyas ma’ni birle angar yangzatu	Akıl, bu mânayı kasdederek, böyle bir hâdise hakkında ne der, dinle.
641	tapugçı yangılsa okıtgu kerek negüke yangılmış ayıtgu kerek	Eğer hizmetkâr yanılırsa, onu çağırtmak ve neden yanılmış olduğunu sormak lâzımdır.
642	yazukı bar erse kınagu tutup yok erse ming edgürı avıtgu kerek	Günâhı varsa, cezalandırmak, eğer yok ise, iyilik ile onun gönlünü almak lâzımdır.
	İLİG CEVABI AY TOLDIKA	HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA CEVABI
643	yana ok buşup aydı ilig sözi ayur ay biligsiz kişi munduzı	Hükümdar aynı şekilde hiddetle konuşmağa devam etti ve dedi: — Ey bilgisiz, ey ahmak insan !
644	özüngke baka kör kim erding manga kayudın kelir bu fuzulluk sanga	Kendine bir bak, sen benim için kim idin; sana bu küstahlık nereden geliyor.
645	tapuglug tise men özüng tapgı yok tusuglug tise men yana asgı yok	Bana hizmetin geçti desem, henüz bir hizmetin yok; faydan dokundu desem, henüz bir faydan da olmadı.
646	tapugsuz agırlap açındım sini orun birdim erse basındıng mini	Hizmetin dokunmadığı hâlde seni taltif edip, ihsanda bulundum; sana mevki verdim, fakat sen bana tahakküme kalkıştın.
647	topık yastadıng emdi oldurguka ne oldrug yiri bu ma könglün uka	Otururken, altına bir top koyup, üstüne oturdun; böyle bir şeyin üzerine oturulur mu, bir düşün.
648	sanga sözledim men sözüng tıkladım közüng yumdung erse özüm tanıladım	Ben sana söz söyledim, senin sözünü dinledim; sen gözünü yumunca, şaştım-kaldım.
649	keçürdüm yana sözledim söz sanga nelük yüz evürdüng ayu bir manga	Bunu affettim, sana tekrar hitap ettim; bu sefer de neden yüzünü çevirdin; izah eder misin ?
650	eşitmezmü erding bügüdin bu söz yakın bolsa begke küdezgü ked öz	Hakimlerin şu sözünü duymadın mı:—Beye yakın olursan, kendini iyice kolla!
651	ayu birmedimü atang ya anang ay oglum begingke özüng kılma teng	Sana baban yahut annen:— Ey oğlum, kendini efendin ile bir tutma ! — demediler mi?
652	tutuzmadımu kör sanga hil basing basınma begingni küdezgil basing	Sana takım-başın: —Beyine karşı kafa tutma, başını gözet ! —diye emir vermedi mi?
653	bu begler ot ol otka barma yaguk kalı bardıng erse küyürmek anuk	Bu beyler âteştir, âteşe yaklaşma; yaklaşırsan, yanmak muhakkaktır.
654	usal bolma begler küyer ot turur küyer otka yaksa angar yut turur	İhmalci olma, beyler yanar âteştir; yanar âteş, ona yaklaşan için bir felâkettir.
655	baka körse begler küyer ot sanı basınsa üzer baş sorar öz kanı	Dikkat edersen, beyler gerçekten yanar âteş gibidir; kafa tutanın başını koparır ve kanını emer.
656	baka tursa artuk anın korku tur kalı korkmasa sen küçün korkıtur	Sana fazla bakarsa, onun bakışından kork; eğer korkmazsan, o seni korkmağa mecbur eder.