Ana içeriğe atla

LXVIII. HÜKÜMDAR KÜN-TOĞDI'NIN ODGURMIŞ'I ÜÇÜNCÜ DEFA DAVET ETTİĞİNİ SÖYLER

4934    Hükümdar bir gün Öğdülmiş'i çağırdı ve: — Sana bir zahmet daha görünüyor — dedi —
4935    Davetime rağmen, kardeşin bana gelmedi; ben de bu arzu ve dileğime kavuşamadım.
4936    Ben bu arzumdan vaz geçtim; şimdi dileğime erişmek için, başka bir yol düşündüm.
4937    Artık benim arzum onun yüzünü, bir defa olsun, görmektir.
4938    Ziyaret etmek için, ya ben ona gideyim yahut o bana gelsin, ey bahtiyar insan.
4939    Bana gelsin, öğüt ve nasihat versin; sonra tekrar yerine dönüp, kendi işi ile meşgul olsun.
4940    Bana faydası dokunsun, ona bundan bir zarar gelmez; gönlüm saf ve emin olsun.

ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI

4941    Öğdülmiş cevap verdi ve: —Bu söz, gerçekten, çok yerinde bir sözdür, ey kutlu zât — dedi —
4942    Hükümdar arzu ederse, bu işi yapayım; emir ederse, tekrar onu davet edeyim.
4943    Gideyim, ona bu sözü söyleyeyim; hükümdar huzurunu bozmasın, ben onu buraya getireyim.
4944    Hükümdar tekrar bir mektup lütfetsin; o temiz insan da okuyup, sana inansın ve buraya gelsin.

HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI

4945    Hükümdar dedi : — Bu mektup da şimdi neye, mektuptan daha iyi itimat edilecek kimse sensin, ey zeki insan.
4946    Mektup itimat edilemeyecek kimseye verilir; senden daha inanılacak bir insan bulunurmu.
4947    Dinle, her türlü işe aklı eren Yağma beyi ne der.
4948    Elçi itimada şâyân olursa, mektuba ne lüzum var; ona itimat edilirse, ayrıca hazırlık külfeti neye gerek.
4949    Kendi sözünü söylersen ve onun cevaplarını dinlersen, ey zeki insan, bir de mektuba ne lüzum var.
4950    Bu öyle ağır gelecek ve ürkülüp-kaçınılacak bir iş değildir.
4951    Bu kadarcık işe mektup veya ayrıca tertibat neye; sen benim itimat ettiğim insansın, mektup sensin, ey zeki.
4952    Buraya gelip, benimle buluşsun ve tekrar hemen gitsin; zorla ona mâni olmayacağım; kararında serbesttir.
4953    Bu iş için seni gönderiyorum; onu zorlama, güzellikle buraya davet et.
4954    Eğer o buraya gelmezse, ben oraya gideyim; yüzünü görüp, tekrar geri döneyim.

ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI

4955    Öğdülmiş cevap verdi ve:—Tanrı yardım ederse, bu dilek yerine gelecektir — dedi—
4956    Kendi tarafımdan ben de bizzat gayret edeceğim, bu arzu ve dileği yerine getireceğim.
4957    Hükümdar sağ olsun ve huzur içinde yaşasın, Tanrı bütün dilek ve arzularını yerine getirsin.
4958    Kalkıp çıktı; atına binip, geri döndü; inip, evine girdi ve elbiselerini çıkardı.
4959    Gök yüzünün al rengi soldu, sarardı; dünyanın her tarafı altın rengini aldı.
4960    Güneş yüzüne sarı safran sürdü; cihan ise, mına rengine büründü.
4961    Göğün her tarafı âşık kaşları ile doldu; dünya zenci-habeş derisine büründü.
4962    Yedi, içti; abdest alıp, namaz kıldı; döşek istedi ve yatıp, bir az uyudu.
4963    Sarı bülbül öttü, güzel sesi ile şakıdı; Öğdülmiş irkilerek uyandı, uykusu dağıldı."
4964    Bülbülü dinleyerek, bir müddet uyanık yattı; bu sese hayran olarak, onunla bir az oyalandı.
4965    Uykusu kaçtı, gece fazla uzun geldi; günün ağarmasını iştiyakla bekledi.
4966    Gökyüzü üzerine geçirdiği siyah gömleği yırttı; peçesini kaldırdı, parlak yüzü açıldı.
4967    Yükselen güzel kız yüzü gülerek baktı; dünyanın her tarafı ışıklara boğuldu.
4968    Güneş doğdu ve yükselerek, yüzünü gösterdi; dünyanın bütün vadi ve ırmaklarını parlattı.
4969    Öğdülmiş kalktı, yıkandı ve giyinip, hazırlandı; namaz kıldı ve bu işte muvaffak olması için, dualar etti.
4970    Atını tuttu, bindi ve bir uşağım yanına aldı; gülerek, sevinerek, kardeşine doğru yola çıktı.
4971    Onun bulunduğu yere yaklaşınca, atından indi ve yavaşça yürüyüp, kapısına vardı.
4972    Eli ile kapıyı hafifçe vurdu; kardeşi duyarak, kalkıp kapıya çıktı.

ODGURMIŞ'IN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI

4973    Karşısında Öğdülmiş'i görünce: — Ey kardeşim, sen işi uzattın — dedi —
4974    Niçin kendini zorla zahmete sokuyorsun; niçin bu meselede bu kadar ısrar ediyorsun.
4975    Haydi gel, girelim, neden tekrar buraya geldiğini anlat bakalım.
4976    iki kardeş böylece eve girdiler; zahit kardeşini bir az soğukça karşıladı.

ÖĞDÜLMİŞ'İN ODGURMIŞ'A CEVABI

4977    Gelen kardeşi : — Ey iyi kalpli insan — dedi — derhâl kaşını çatma, önce sözümü dinle.
4978    Senin dediğin bütün sözleri, eksiksiz olarak, hükümdara eriştirdim ve kendim de ricada bulundum.
4979    Hükümdar bu sözleri işitti, hepsini dinledi; sözünü duydu ve uzun uzun düşünüp-taşındı.
4980    Ey kardeş, hükümdar şimdi seni serbest bıraktı; fakat bundan başka bir arzusu daha var.
4981    Bu işi için beni sana elçi olarak gönderdi; ey kahraman, sen beni artık utandırma.
4982    Her şeyin hududu ve ölçüsü var; işin ölçüsünü kaçırma, ey şöhretli insan.
4983    Akıllı insan ne der, dinle; her şeye uyan ve her söze temel olan söz budur.
4984    Hiç bir işte ölçüyü kaçırma; ölçüyü aşan iş çığırından çıkar.
4965    Her şeyin bir itidali, usûlü ve âdabı vardır; her şey itidal ile selâmete kavuşur.
4986    Hükümdar evvelki arzusundan vaz geçti; seni şimdi yalnız ziyaret için çağırıyor; bunu da artık reddetme.
4987    Gidip, onunla buluş yahut o sana gelsin; ey geniş yürekli insan, o senin yüzünü bir defa görsün.
4988    Ey kardeş, bundan sana bir zarar gelmez; ey taş yürekli insan, bir defa da benim sözümü dinle.
4989    Hükümdar da çok iyi bir sultandır; fakirler ve suçlular, ihsan ve affından dolayı, onu canları gibi severler.

ODGURMIŞ'IN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI

4990    Odgurmış cevap verdi : — Bu söz akla yakındır, ey temiz kalpli insan — dedi —
4991    Müslüman müslümana kardeştir ve onlar birbirlerini ziyaret ederler, ey gönülü gönlüme uygun insan.
4992    Bu söz karşısında boyun eğiyorum; ben bugün, onu ziyaret ederim.
4993    O benden bir fayda beklediği için, bundan önce ben ona gitmedim.
4994    Şimdi o bundan vaz geçti ve doğru yola girdi; ben de bu yola giriyorum; onun arzusunu yerine getireceğim; emin ol.
4995    Ben hükümdara gideyim, o buraya gelmesin; bu zahmete ben katlanayım, o eziyet çekmesin.
4996    Hükümdar memleketin beyi ve halkın büyüğüdür; ona her türlü hürmet ve tazimi göstermek lâzımdır.
4997    Böylece o hareketlerini düzeltir, sözünde sâdık olur ve memlekette kötülerin izini yok eder.
4998    Bilgisi deniz gibi geniş, akıllı, sakin ve gönülü çok yüksek olan insan ne der, dinle.
4999    Beyin emirini yerine getirmek raiyet için vaciptir; büyük ve küçük onu duyan her kes, bu emre riâyet etmelidir.
5000    Bu bey para ile satın alınmış köle dahi olsa, onun herh kendisine, hem de emrine riâyet gösterilmelidir.
5001    Ben de hükümdarın emrine hürmet eder ve onu ziyaret için, yanına giderim.
5002    Şimdi sen yürü, dön, hükümdara sözünü ulaştır; geleceğimi söyle, işte sözüm budur.
5003    Parlak dünya yüzüne örtü örtünce, ben oraya gelirim, ey eski düşkün.
5004    Gündüz insanlar beni görürlerse, peşime takılırlar; benim hakkımda ileri-geri konuşarak, kendilerini ateşe atarlar.
5005    Haydi, şimdi sen git, evde bekle, ben sana gelirim; bugün bir az geç uyursun.
5006    İlk önce ben sana gelirim, sende buluşuruz; ne yapmak lazımsa, birlikte düşünürüz.

ÖĞDÜLMİŞ'İN ODGURMIŞ'A CEVABI

5007    Öğdülmiş sevindi ve : — Bu cevap çok güzeldir ve çok doğrudur — dedi —
5008    Ben şimdi kalkıp, hükümdarın yanına gideyim, bu sözleri ona haber vereyim; duysun da sevinsin.
5009    Ben gittikten sonra sen de sözünde dur ve kararlaştırılan zamanda orada bulun.
5010    Bu söz üzerinde ikisi de mutabık kaldılar; Öğdülmiş, yüzü gülerek, sevinç içinde oradan ayrıldı.
5011    Bir de ilâve etti:— Ey kardeş, sözünü tutmazlık etme, muhakkak gel, ey gönlü gönlüme uygun insan — dedi —
5012    Güneş batıp, yüzünü gizledikten, dünya yüzüne, kömür gibi, siyah bir deri bağladıktan sonra,
5013    Seni evde beklerim, bana gel; senin için ne yapmak icap ederse, onu yapar, hâzırlarım.
5014    Atına bindi ve oradan kalkıp, doğruca hükümdarın sarayına geldi; atından inip, müsâade isteyerek, huzura çıktı.
5015    Konuşulan sözleri hükümdara arzetti; hükümdarın sevinç içinde yüzü güldü.

HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E SUÂLİ

5016    Hükümdar : — Bu iyi bir iş oldu — dedi. — yalnız o da, senin söylediğin gibi, sözünde dursun.
5017    Hükümdar devamla : — Ne zaman gelir, onunla nerede buluşacağız — dedi.

ÖĞDÜLMİŞ İN HÜKÜMDARA CEVABI

5018    Öğdülmiş cevap verdi ve : — Akşam, parlak dünyanın yüzü iyice kararınca,
5019    O benim evime gelecek; ne zaman gelmesini emrederseniz, o zaman huzurunuza çıkacaktır.

HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI

5020    Hükümdar şöyle dedi : — Çok koştun ve çok zahmet çektin; bu zahmetlere mukabil Tanrı sana hak ettiğin mükâfatı versin.
5021    Benim hastalığımın devası bu idi; artık içim rahat etti.
5022    Sen evinde bekle ve gelince, derhâl bana haber ver; ben de, davet için, sana bir adam gönderirim.
5023    Sen kardeşin ile birlikte bana gelirsin, ben de teberrüken onun yüzünü görmüş olurum.
5024    Şimdi bir âlimin buna benzer sözünü dinle; bu mesele hakkında, bak, o ne der.
5025    însan gönülü dâima bir şeyler ister ve arzu eder; dileğini elde edinceye kadar kendisini durmadan oyalar.
5026    Bütün dilek ve arzularını bulunca da, onları gönlünden çıkarır ve bir daha ağzına almaz.
5027    Öğdülmiş "baş üstüne" diyerek, kalkıp çıktı; atına binip, evine döndü.
5028    Güneş yere indi; yüzünü gizledi; dünyayı kara bir duman kapladı.
5029    Dünya iztırap içinde, tekrar dul elbisesini giydi; gök, şeytan yüzü gibi, soldu, karardı.
5030    Bütün canlı mahlûklar sükûna erip, gözlerini yumdular; ses, gürültü, söz kesildi, hayattan eser kalmadı.

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

A- (MENSUR MUKADDİME)

BİSMİ'LLAHİ‘R-RAHMANİ'R-RAHİM   1 hamd u sipas ü minnet ve öküş ögdi tengri ‘azze ve  2 celleka kim ulugluk idisi tükel kudretlig padişah turur  3 yirli kökü yaratgan kamug tınlıglarka ruzi birgen neni  4 kim tiledi erse kıldı yime neni tilese kılur yef’alü 'llahü ma ye-  5 şa' ve yahkümü ma yürid takı sansız selam ü dürud halk-  6 larda yigi yalavaçlarda ödrüntüsi ulug savcısı muhammed-i  7 mustafa öze bolsun takı ma anıng işleri aziz agırlıg şa-  8 haberler öze rizvanu 'llahi aleyhim ecma'in bu kitab yav-  9 lak aziz turur çin hukemalarınıng emsalleri birle bezen-  10 miş maçin ulemalarınıng eş’arları birle araste kılınmış tu-  11 rur bu kitabnı okıglı bu beyitlerni ma’lum kılıglı kitab-  12 din yakşı azizrak turur çin ü maçin alimleri ve hakim-  13 leri kamug ittifak boldılar kim meşrik vilayetinde kamug  14 türkistan illerinde bugra han tilinçe

B- (MANZUM MUKADDİME)

1 ugan bir bayat ol kamugda oza öküş hamd u ögdi angar ok sera 2 ulugluk idisi ugan zü 'l-celal yaratgan törütgen me kadir kemal 3 ay yir kök idisi halayık bile ruzinı anutmış yigil sen küle 4 sakışsız birigli kamugka ruzi yitürür kamugnı ma yimez özi  5 açın kodmaz hergiz kamug tınlıgıg yitürür içürür tözü sanlıgıg  6 neteg kim tiledi me boldı kamug kimi kim tilese kılur ol ulug  7 dürud ol ödürmiş resülka selam yine işleringe selam hem ulam  8 muhammed yalavaç halayık başı kamug barçalarka ol ol köz kaşı  9 yime bu kitab ol idi ök aziz biligligke bolgay biligdin tengiz  10 bezenmiş agırlıg biligler bile kalı kim şükür kıl kanaat tile  11 kamug barçasınga bügüler sözi tizip yinçüleyü kamug tüp tüzi  12 bu meşrik meliki maçinlar begi biliglig ukuşlug ajunda yigi  13 kamug bu kitabnı alıp özlemiş hazine içinde urup kizlemiş  14 birindin birilige miraslar kalıp adınlarka birmez özinge alıp  15 asıglıg turur bu yok ol hiç yası öküş t

XIX. AY-TOLDI HÜKÜMDARA DİLlN FAZÎLETİNİ VE SÖZÜN FAYDALARINI SÖYLER

XIX. AY TOLDI İLİGKE TİL ERDEMİN SÖZ ASIGLARIN AYUR 955 ilig bir kün ay toldını ündedi  orun birdi oldur tiyü imledi 956 bu ay toldı oldurdı akru silig  közin yirke tikti bekütti tilig İLİG SU’ALİ AY TOLDIKA 957 İlig aydı ay toldı sözle sözüng nelük şük turur sen ne boldı özüng   AY TOLDI CEVABI İLİGKE 958 bu ay toldı aydı ay beglerbegi  kulı beg yüzin körse yitrür ögi 959 ilig yarlıkamaz negü sözleyin  ayıtmazda aşnu negü ötneyin 960 biliglig sözin sen eşit özneme  ayıtmazda aşnu sözüng sözleme 961 kişig kim okısa kereklep tilep  ol ok sözlegü aşnu sözni ulap 962 ayıtmazda aşnu sözüg sözlese  köni sözledi kim ay yılkı tise 963 takı tilve munduz kişi bu bilin  ayıtmadı beglerke açsa tilin 964 kızıl til kılur kısga yaşlıg sini  esenlik tilese katıg ba anı 965 negü tir eşitgil özin kısgan er esen tirlür incin özin basgan er 966 kara baş yagısı kızıl til turur neçe baş yidi bu takı ma yiyür 967 başıngnı tilese tilingni küdez tiling tegme künde başıngnı yanur İLİG CEVABI AY TOL