LXVIII. HÜKÜMDAR KÜN-TOĞDI'NIN ODGURMIŞ'I ÜÇÜNCÜ DEFA DAVET ETTİĞİNİ SÖYLER [KÜN TOGDI İLİG ODGURMIŞNI ÜÇÜNÇ YOLI ÜNDEYÜ IDMIŞIN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
4934	okıdı ilig bir kün ögdülmişig ayur kılgu boldı saŋa bir işig	Hükümdar bir gün Öğdülmiş'i çağırdı ve: — Sana bir zahmet daha görünüyor — dedi —
4935	okıdım kadaşıŋ maŋa kelmedi ol arzu tilekni özüm bulmadı	Davetime rağmen, kardeşin bana gelmedi; ben de bu arzu ve dileğime kavuşamadım.
4936	kiterdim men uş bu tilemiş tilek adın boldı emdi tilekke yölek	Ben bu arzumdan vaz geçtim; şimdi dileğime erişmek için, başka bir yol düşündüm.
4937	bu ol kör bu künki tilekim meniŋ özüm bir yüzini köreyin anıŋ	Artık benim arzum onun yüzünü, bir defa olsun, görmektir.
4938	aŋar men barayın ya kelsün maŋa ziyaret üçün ol ay kızgu eŋe	Ziyaret etmek için, ya ben ona gideyim yahut o bana gelsin, ey bahtiyar insan.
4939	maŋa tuşsu birsü bir öt sav erig yana yansu kılsu kılur işlerig	Bana gelsin, öğüt ve nasihat versin; sonra tekrar yerine dönüp, kendi işi ile meşgul olsun.
4940	maŋar asgı tegsün aŋar yası yok süzülsün özümdin kamug bulganuk	Bana faydası dokunsun, ona bundan bir zarar gelmez; gönlüm saf ve emin olsun.
	ÖGDÜLMİŞ CEVABI İLİGKE	ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI
4941	yanut birdi ögdülmiş aydı bu söz osuglug turur çın aya kutlug öz	Öğdülmiş cevap verdi ve: —Bu söz, gerçekten, çok yerinde bir sözdür, ey kutlu zât — dedi —
4942	bu iş kılga ilig tilese anı okıyın yana yarlıkasa mini	Hükümdar arzu ederse, bu işi yapayım; emir ederse, tekrar onu davet edeyim.
4943	barayın bu sözni ângar sözleyin ilig barmasun men anı keldreyin	Gideyim, ona bu sözü söyleyeyim; hükümdar huzurunu bozmasın, ben onu buraya getireyim.
4944	yana bir bitig yarlıkasun ilig okıp bütsü kelsü saŋa ol silig	Hükümdar tekrar bir mektup lütfetsin; o temiz insan da okuyup, sana inansın ve buraya gelsin.
	İLİG CEVABI ÖGDÜLMİŞKE	HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI
4945	ilig aydı emdi nerek bu bitig bitigde bütünrek bütün sen tetig	Hükümdar dedi: — Bu mektup da şimdi neye, mektuptan daha iyi itimat edilecek kimse sensin, ey zeki insan.
4946	bitig bütmegü teg kişike bolur seniŋde bütünrek adın kim bulur	Mektup itimat edilemeyecek kimseye verilir; senden daha inanılacak bir insan bulunur mu.
4947	negü tireşit yakşı yagma begi kamug iş içinde yetilmiş ögi	Dinle, her türlü işe aklı eren Yağma beyi ne der.
4948	yalavaçka bütse bitig ne kerek bütünlük bulunsa itig ne kerek	Elçi itimada şâyân olursa, mektuba ne lüzum var; ona itimat edilirse, ayrıca hazırlık külfeti neye gerek.
4949	sözüŋ ni tilin ay sözini eşit takı bir bitig ay tetig ne kerek	Kendi sözünü söylersen ve onun cevaplarını dinlersen, ey zeki insan, bir de mektuba ne lüzum var.
4950	bu anca iş ermez agır kelgü teg bu iştin belinglep yırak tezgü teg	Bu öyle ağır gelecek ve ürkülüp kaçınılacak bir iş değildir.
4951	nerek munça sözke bitig ya itig bütün sen bitig sen maŋa ay tetig	Bu kadarcık işe mektup veya ayrıca tertibat neye; sen benim itimat ettiğim insansın, mektup sensin, ey zeki.
4952	maŋa kelsü tuşsu yana barsu terk küçün tıdmagay men aŋa birdim erk	Buraya gelip, benimle buluşsun ve tekrar hemen gitsin; zorla ona mâni olmayacağım; kararında serbesttir.
4953	ıdur men sini kör bu hacet üçün okı edgü birle okıma küçün	Bu iş için seni gönderiyorum; onu zorlama, güzellikle buraya davet et.
4954	berü kelmese men barayın naru yüzini köreyin yanayın berü	Eğer o buraya gelmezse, ben oraya gideyim; yüzünü görüp, tekrar geri döneyim.
	ÖGDÜLMİŞ CEVABI İLİGKE	ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI
4955	yanut birdi ögdülmiş aydı tilek tükel bolga bolsa bayattın yölek	Öğdülmiş cevap verdi ve:—Tanrı yardım ederse, bu dilek yerine gelecektir — dedi—
4956	özümdin yana ok katıglaŋa men bu arzu tilekiŋ tükel kılga men	Kendi tarafımdan ben de bizzat gayret edeceğim, bu arzu ve dileği yerine getireceğim.
4957	ilig altunı inç esen bolsunı bayat birge barça tilek kolsum	Hükümdar sağ olsun ve huzur içinde yaşasın, Tanrı bütün dilek ve arzularını yerine getirsin.
4958	turup çıktı atlandı keldi yana tüşüp kirdi evke suçuldı tona	Kalkıp çıktı; atına binip, geri döndü; inip, evine girdi ve elbiselerini çıkardı.
4959	kızıl yüz öŋi oŋdı boldı sarıg ajun boldı altun öŋi teg arıg	Gök yüzünün al rengi soldu, sarardı; dünyanın her tarafı altın rengini aldı.
4960	yaşık türtti yüzke sarıg za’feran özin kıldı mina öŋi teg cihan	Güneş yüzüne sarı safran sürdü; cihan ise, mina rengine büründü.
4961	kalık bütrü tuttı sevügler kaşı ajun boldı zengi habeş kırtışı	Göğün her tarafı âşık kaşları ile doldu; dünya zenci-habeş derisine büründü.
4962	yidi içti yundı yetürdi namaz töşek koldı yattı udıp bardı az	Yedi, içti; abdest alıp, namaz kıldı; döşek istedi ve yatıp, bir az uyudu.
4963	sarıg sandvaç ötti ünün sayradı belinglep odundı usı kelmedi	Sarı bülbül öttü, güzel sesi ile şakıdı; Öğdülmiş irkilerek uyandı, uykusu dağıldı."
4964	odug yattı anca anı tıŋlayu avındı ol ünke turup taŋlayu	Bülbülü dinleyerek, bir müddet uyanık yattı; bu sese hayran olarak, onunla bir az oyalandı.
4965	usı yitti artuk uzadı tüni küsüş boldı arzun yarugu küni	Uykusu kaçtı, gece fazla uzun geldi; günün ağarmasını iştiyakla bekledi.
4966	kalık yırttı kedmiş kara köŋlekin açıldı yaruk yüz kötürdi egin	Gökyüzü üzerine geçirdiği siyah gömleği yırttı; peçesini kaldırdı, parlak yüzü açıldı.
4967	küle baktı örlep talu kız yüzi yarudı bu dünya iri hem kuzı	Yükselen güzel kız yüzü gülerek baktı; dünyanın her tarafı ışıklara boğuldu.
4968	toga keldi örlep çıkardı yüzin yaruk kıldı dünya kohn hem özin	Güneş doğdu ve yükselerek, yüzünü gösterdi; dünyanın bütün vadi ve ırmaklarını parlattı.
4969	yana koptı yundı tonandı tükel namaz kıldı özke yorup edgü fal	Öğdülmiş kalktı, yıkandı ve giyinip, hazırlandı; namaz kıldı ve bu işte muvaffak olması için, dualar etti.
4970	atın tuttı mindi bir oglan bile kadaşı tapa bardı sevnü küle	Atını tuttu, bindi ve bir uşağım yanına aldı; gülerek, sevinerek, kardeşine doğru yola çıktı.
4971	yakın tegdi erse anıŋ üskiŋe tüşüp bardı akru yorıp kapgıŋa	Onun bulunduğu yere yaklaşınca, atından indi ve yavaşça yürüyüp, kapısına vardı.
4972	tokıdı kapug akru elgin tutup turup çıktı terkin kadaşı ukup	Eli ile kapıyı hafifçe vurdu; kardeşi duyarak, kalkıp kapıya çıktı.
	ODGURMIŞ SU'ALİ ÖGDÜLMİŞKE	ODGURMIŞ'IN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI
4973	közün kördi erse kör ögdülmişig ayur ay kadaşım uzattıŋ işig	Karşısında Öğdülmiş'i görünce: — Ey kardeşim, sen işi uzattın — dedi —
4974	nelük emgetürsen özüŋni küçün negüke karışıŋ maŋa bu öcün	Niçin kendini zorla zahmete sokuyorsun; niçin bu meselede bu kadar ısrar ediyorsun.
4975	yorı kel kirelim maŋa ay sözüŋ nelük evre keldi yana bu özüŋ	Haydi gel, girelim, neden tekrar buraya geldiğini anlat bakalım.
4976	turup evke kirdi bu iki kadaş kadaşıŋa zahid alın tügdi kaş	İki kardeş böylece eve girdiler; zahit kardeşini bir az soğukça karşıladı.
	ÖGDÜLMİŞ CEVABI ODGURMIŞKA	ÖĞDÜLMİŞ'İN ODGURMIŞ'A CEVABI
4977	keligli kadaşı ayur ay tüzüm kaşıŋ tügme aşnu eşitgil sözüm	Gelen kardeşi: — Ey iyi kalpli insan — dedi — derhâl kaşını çatma, önce sözümü dinle.
4978	sen aymış sözüŋ barça eksüksüzün iligke tegürdüm ötündüm özün	Senin dediğin bütün sözleri, eksiksiz olarak, hükümdara eriştirdim ve kendim de ricada bulundum.
4979	eşitti ilig söz tükel tıŋladı sözüŋ ni eşitti öküş teŋledi	Hükümdar bu sözleri işitti, hepsini dinledi; sözünü duydu ve uzun uzun düşünüp-taşındı.
4980	kodu birdi emdi sini ay kadaş munıŋda adın bir tilek koldı taş	Ey kardeş, hükümdar şimdi seni serbest bıraktı; fakat bundan başka bir arzusu daha var.
4981	mini sözçi ıdtı bu işke saŋa uvut kılmagıl sen mini ay toŋa	Bu işi için beni sana elçi olarak gönderdi; ey kahraman, sen beni artık utandırma.
4982	kamug neŋke had ol teŋi belgülüg teŋinde keçürme işiŋ ay külüg	Her şeyin hududu ve ölçüsü var; işin ölçüsünü kaçırma, ey şöhretli insan.
4983	negü tir eşitgil ukuşlug tili kamug neŋke yaŋzag bu ol söz ulı	Akıllı insan ne der, dinle; her şeye uyan ve her söze temel olan söz budur.
4984	terbinde keçürme kamug işni sen teŋinde keçürse yana kaçga san	Hiç bir işte ölçüyü kaçırma; ölçüyü aşan iş çığırından çıkar.
4985	kamug işke yaŋzag teŋi ol yaŋı kamug neŋ teŋi birle boldı esen	Her şeyin bir itidali, usûlü ve âdabı vardır; her şey itidal ile selâmete kavuşur.
4986	ilig kodtı emdi ozakı tilek okır bir ziyaretka bolgıl yölek	Hükümdar evvelki arzusundan vaz geçti; seni şimdi yalnız ziyaret için çağırıyor; bunu da artık reddetme.
4987	barıp tuş aŋar sen ya kelsün saŋa yüzüŋ körsüni bir ay köŋli kirile	Gidip, onunla buluş yahut o sana gelsin; ey geniş yürekli insan, o senin yüzünü bir defa görsün.
4988	munıŋda yası yok saŋa ay kadaş bolu bir maŋa sen aya bagrı taş	Ey kardeş, bundan sana bir zarar gelmez; ey taş yürekli insan, bir defa da benim sözümü dinle.
4989	ilig me idi edgü sultan turur çıgayka yavuzka sevüg can turur	Hükümdar da çok iyi bir sultandır; fakirler ve suçlular, ihsan ve affından dolayı, onu canları gibi severler.
	ODGURMIŞ CEVABI ÖGDÜLMİŞKE	ODGURMIŞ'IN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI
4990	yanut birdi odgurmış aydı bu söz ukuşka yakın ol aya köŋli tüz	Odgurmış cevap verdi: — Bu söz akla yakındır, ey temiz kalpli insan — dedi —
4991	müsülman kadaşka müsülman kadaş ziyaret kılur ok ay köŋli tudaş	Müslüman Müslümana kardeştir ve onlar birbirlerini ziyaret ederler, ey gönülü gönlüme uygun insan.
4992	bu sözke egildim birür men boyun ziyaret kılayın aŋar men bu kün	Bu söz karşısında boyun eğiyorum; ben bugün, onu ziyaret ederim.
4993	munıŋda oza barmadım men aŋar öz asgı tiler erdi mindin sıŋar	O benden bir fayda beklediği için, bundan önce ben ona gitmedim.
4994	anı kodtı tuttı könilik yolın kirür men könilikke köndüm bilin	Şimdi o bundan vaz geçti ve doğru yola girdi; ben de bu yola giriyorum; onun arzusunu yerine getireceğim; emin ol.
4995	barayın iligke ilig kelmesün maŋar tegsü emgek aŋar tegmesün	Ben hükümdara gideyim, o buraya gelmesin; bu zahmete ben katlanayım, o eziyet çekmesin.
4996	ilig il begi ol budunka ulug aŋar kılgu hürmet agırlık kamug	Hükümdar memleketin beyi ve halkın büyüğüdür; ona her türlü hürmet ve tazimi göstermek lâzımdır.
4997	yorık tüzse ötrü könitse sözi arıtsa ilinde isizler izi	Böylece o hareketlerini düzeltir, sözünde sâdık olur ve memlekette kötülerin izini yok eder.
4998	negü tir eşitgil ay bilgi teŋiz ukuşlug amul köŋli yüksek ediz	Bilgisi deniz gibi geniş, akıllı, sakin ve gönülü çok yüksek olan insan ne der, dinle.
4999	ra‘iyetka vacib begi yarlıgı agır tutsa eştip kiçig ulugı	Beyin emirini yerine getirmek raiyet için vaciptir; büyük ve küçük onu duyan her kes, bu emre riâyet etmelidir.
5000	agırlagu begler özin hem sözin kerek hindu bolsun kümüş yulugı	Bu bey para ile satın alınmış köle dahi olsa, onun hem kendisine, hem de emrine riâyet gösterilmelidir.
5001	agırlar men emdi ilig yarlıgın ziyaret kılur men bolur men yakın	Ben de hükümdarın emrine hürmet eder ve onu ziyaret için, yanına giderim.
5002	yon yaŋıl emdi iligke sözüm tegürgil kelür tip munu bu özüm	Şimdi sen yürü, dön, hükümdara sözünü ulaştır; geleceğimi söyle, işte sözüm budur.
5003	yaruk dünya yüzke eşünse eşük men ötrü barayın ay eski tüşük	Parlak dünya yüzüne örtü örtünce, ben oraya gelirim, ey eski düşkün.
5004	kişi körse kündüz mini soŋdaga özin otka atga mini sözlege	Gündüz insanlar beni görürlerse, peşime takılırlar; benim hakkımda ileri-geri konuşarak, kendilerini ateşe atarlar.
5005	yon bargıl emdi sen evde küdez saŋa kelge men anda yatma sen az	Haydi, şimdi sen git, evde bekle, ben sana gelirim; bugün bir az geç uyursun.
5006	eŋ aşnu saŋa men tuşayın barıp neteg kılgu andın kılalım yorıp	İlk önce ben sana gelirim, sende buluşuruz; ne yapmak lazımsa, birlikte düşünürüz.
	ÖGDÜLMİŞ CEVABI ODGURMIŞKA	ÖĞDÜLMİŞ'İN ODGURMIŞ'A CEVABI
5007	sevindi kör ögdülmiş aydı cevab idi körklüg ol bu yime ked savab	Öğdülmiş sevindi ve: — Bu cevap çok güzeldir ve çok doğrudur — dedi —
5008	barayın men emdi iligke turup ayayın bu sözler sevinsün ukup	Ben şimdi kalkıp, hükümdarın yanına gideyim, bu sözleri ona haber vereyim; duysun da sevinsin.
5009	meniŋde basa sen bütürgil sözünt umınç kılmış ödte yetürgil özüŋ	Ben gittikten sonra sen de sözünde dur ve kararlaştırılan zamanda orada bulun.
5010	ikigü sözi tındı bir söz öze sevincin turup çıktı kaşın yaza	Bu söz üzerinde ikisi de mutabık kaldılar; Öğdülmiş, yüzü gülerek, sevinç içinde oradan ayrıldı.
5011	son yana ok tutuzdı ayur ay kadaş sözüŋ kıyma kelgil ay köŋli tudaş	Bir de ilâve etti:— Ey kardeş, sözünü tutmazlık etme, muhakkak gel, ey gönlü gönlüme uygun insan — dedi —
5012	yaşık yirke yansa yüzin kizlese kömür kırtışı dünya yüzke basa	Güneş batıp, yüzünü gizledikten, dünya yüzüne, kömür gibi, siyah bir deri bağladıktan sonra,
5013	sini küdge men evde kelgil maŋa yaragın körüp iş kılayın saŋa	Seni evde beklerim, bana gel; senin için ne yapmak icap ederse, onu yapar, hâzırlarım.
5014	atın mindi keldi iligke turup tüşüp kirdi ilig tapa yol kolup	Atına bindi ve oradan kalkıp, doğruca hükümdarın sarayına geldi; atından inip, müsâade isteyerek, huzura çıktı.
5015	tegürdi iligke ukulmış sözin sevindi ilig yazdı kaşın közin	Konuşulan sözleri hükümdara arz etti; hükümdarın sevinç içinde yüzü güldü.
	İLİG SU’ALİ ÖGDÜLMİŞKE	HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E SUÂLİ
5016	ayur edgü boldı bu bir iş barı sözüŋ teg çın erse ol aymışları	Hükümdar: — Bu iyi bir iş oldu — dedi. — yalnız o da, senin söylediğin gibi, sözünde dursun.
5017	yana aydı ilig ne ödte kelir kayuda tuşar men aŋar ay bilir	Hükümdar devamla: — Ne zaman gelir, onunla nerede buluşacağız — dedi.
	ÖGDÜLMİŞ CEVABI İLİGKE	ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI
5018	yanut birdi ögdülmiş aydı kiçe yaruk dünya meŋzi tünerse çiçe	Öğdülmiş cevap verdi ve: — Akşam, parlak dünyanın yüzü iyice kararınca,
5019	meniŋ evke kelmek turur ol maŋa kaçan kel tise sen kelir ol saŋa	O benim evime gelecek; ne zaman gelmesini emrederseniz, o zaman huzurunuza çıkacaktır.
	İLİG CEVABI ÖGDÜLMİŞKE	HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI
5020	ilig aydı emgep yügürdüŋ öküş yanut birsü teŋri ol emgekke tuş	Hükümdar şöyle dedi: — Çok koştun ve çok zahmet çektin; bu zahmetlere mukabil Tanrı sana hak ettiğin mükâfatı versin.
5021	bu erdi meniŋ bu igimke emi sevindürdi emdi meniŋ köŋlümi	Benim hastalığımın devası bu idi; artık içim rahat etti.
5022	sen evde küdez kelse eştür maŋa kişi barga mindin okıtçı saŋa	Sen evinde bekle ve gelince, derhâl bana haber ver; ben de, davet için, sana bir adam gönderirim.
5023	kadaşıngnı algıl maŋa kel turup ziyaret kılayın yüzini körüp	Sen kardeşin ile birlikte bana gelirsin, ben de teberrüken onun yüzünü görmüş olurum.
5024	muŋar meŋzetür emdi bilge sözin negü tir eşitgil bu tüpi tözin	Şimdi bir âlimin buna benzer sözünü dinle; bu mesele hakkında, bak, o ne der.
5025	kişi köŋli tutçı tiler arzum avıtur tilek bulguka özini	İnsan gönülü dâima bir şeyler ister ve arzu eder; dileğini elde edinceye kadar kendisini durmadan oyalar.
5026	kalı bulsa arzu tilekin tükel köŋül kötrür anda keser sözini	Bütün dilek ve arzularını bulunca da, onları gönlünden çıkarır ve bir daha ağzına almaz.
5027	ilel tip turup çıktı ögdülmişe eviŋe kelip kirdi kıldı tüşe	Öğdülmiş "baş üstüne" diyerek, kalkıp çıktı; atına binip, evine döndü.
5028	yaşık yirke indi yüzin kizledi kararıp tuman tozdı dünya tudı	Güneş yere indi; yüzünü gizledi; dünyayı kara bir duman kapladı.
5029	ajun tul tonın kedti kaşın tügüp kalık yek yüzi teg karardı oŋup	Dünya iztırap içinde, tekrar dul elbisesini giydi; gök, şeytan yüzü gibi, soldu, karardı.
5030	kamug teprenür tındı yumdı közi çogı ün kesildi tirigler sözi	Bütün canlı mahlûklar sükûna erip, gözlerini yumdular; ses, gürültü, söz kesildi, hayattan eser kalmadı.