LXIV. HİZMETÇİLERE NASIL MUAMELE EDİLECEĞİNİ SÖYLER [ELİG ASRAKILARIG NEGÜ TEG TUTGUSIN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
4527	yime edgü tutgıl elig asrakıg yigü içgü birgil bütür oprakıg	Bir de hizmetçilere iyi muamele et; onlara yiyecek, içecek ver ve giyeceklerini eksik etme.
4528	küçiŋe teŋeşi yüdürgil yükin ayıtgay seniŋdin bayat erkligin	Onlara kudretleri nisbetinde iş ver; kadir Tanrı bunların hesabını senden soracaktır.
4529	ayı artuk emgek tegürme aŋar bayat ol saŋa hasmı andın sıŋar	Onlara kudretlerinin fevkinde işler yaptırıp, eziyet etme; aksi hâlde karşında Tanrıyı bulursun.
4530	olar ma bayat kulları ol kamug aŋar küç kılıp özke alma tamug	Onlar da Allahın kuludur; onlara zulüm ederek, kendine cehennemi satın alma.
4531	ulug sen olar boldı sinde kiçig kiçigke ulug boldı açıg süçig	Sen büyüksün, onlar senden küçüktür; büyük küçüğe karşı dâima lütufkâr ve müşfik olur.
4532	ulug bolduŋ erse kiçig tut köŋül ulugka kiçiglik yaraşur ogul	Ne kadar büyük olsan da, alçak gönüllü ol; ey oğul, büyüğe tevâzû yakışır.
4533	negü tir eşitgil ukuşlug saŋa bu söz işke tutgıl ay bilgi kiŋe	Dinle, akıl sahibi sana ne der, ey geniş bilgili insan, bu söze göre hareket et.
4534	kalı bolsa sen beg budunka ulug köŋül til kiçig tut özüŋke yulug	Eğer sen bey ve halkın büyüğü olursan, buna karşı tevâzû ve nezâket fedakârlığını göze al.
4535	özüŋni unıtma yaŋılına yorık kelir kutka yapma selamet yolug	Kendini unutma, hareketlerinde doğru yoldan şaşma; saadetin yolunu kapama ki, o sana sağ-sâlim erişebilsin.
4536	eviŋ barkıŋı ked arıg tut silig saŋa kelge devlet akı kiŋ elig	Evini-barkını çok temiz ve pâk tut; ey cömert ve açık elli insan, bu sana saadet getirir.
4537	aş içgü tuz etmek yime kiŋrü tut atıŋ edgü bolgay kelü birge kut	Bir de yiyeceği, içeceği ve tuz-ekmeği bol tut; iyi nâm kazanırsın ve saadet sana yâr olur.
4538	kirişke yarası çıkış kıl yakın çıkış bolsa terkin kirişke bakın	iradına göre masrafını ayarla; masrafına göre de derhâl iradını tanzim et.
4539	alımka birimke ortay edgü bol kayu ödte kılsa açuk bolga yol	Alırken-verirken kolaylık göster ve dürüst hareket et; böyle yaparsan, yolun her vakit açık olur.
4540	elig tarlıkı tegse emdi saŋa kişike muŋadma ay ersig toŋa	Eğer elin dara girerse, ey mert yiğit, başkalarına bundan sızlanma
4541	severiŋ eşitgey elig tutmagay sini sevmegüçi küle tınmagay	Sevenlerin duyar, fakat yardımına koşmazlar; seni sevmeyenler ise gülmek için bir fırsat bulurlar.
4542	ucuz tutga koldaş adaş ya kadaş anıŋ agrıgında köŋül bolga baş	Arkadaş, dost veya kardeş nazarında itibârın kalmaz ve bunun acısından gönülün yaralanır.
4543	kişi edgüsiŋe katılgıl karıl kişi bol kişiler arala tiril	iyi insanlara katıl ve onlarla münâsebette bulun; insan ol ve insanlar arasında yaşa.
4544	ülöşlerde turma ya tutma neŋiŋ ökünçün sarıg bolga kızgu eŋiŋ	Hisseli işlere girişme ve böyle işe mal yatırma; al yanağın peşimanlıktan sararır.
4545	ulug yolka tutma sen ev bark yakın tokıgay yodug sen munı ked sakın	Evin-barkın büyük ve işlek yollara yakın olmasın, sana zararı dokunur; bunu iyice düşün.
4546	begig koşnı kılma ya yadgun ögüz hisarka yakın turma ay köŋli tüz	Beye veya taşan nehre komşu olma; hisara yakın durma, ey dürüst kalpli insan.
4547	bu üç koşnılıktın sarça asgı yok anıŋ yası tegse aŋar osgı yok	Bu üç komşuluktan sana bir fayda olmadığı gibi, bunlardan gelecek zarar da önlenemez.
4548	ev almak tilese ayıt koşnısm yir almak tilese ayıtgıl suvm	Ev almak istersen, komşusunu sor; yer almak istersen, suyunu sor.
4549	isizke katılma selamet yorı kılınçıŋ köni tut kevel teg küri	Kötüye katılma, selâmetle yürü, dâima doğru ve dürüst ol; küheylân gibi, meydanda cevelân et.
4550	barıg tap kıl emdi beg atın alın sakınç kısga tutgıl sevincin salm	Ne varsa, ona kanâat et, bey adını al; hırsına hâkim ol ve huzur içinde yaşa.
4551	ölümüg unıtma odulgay özüŋ idilini unıtma açılgay közüŋ	Ölümü unutma, gaflete düşmezsin; rabbini unutma, gözün kapalı kalmaz.
4552	sözüŋ saknu sözle sakınç kelmegey yava kılma öd kim ökünç bolmagay	Sözünü düşünerek söyle, sana keder gelmez; hayatını boşuna geçirme, peşiman olmazsın.
4553	küvezlenme artuk tun bolga sen saran bolma artuk söküş bulga sen	Çok gururlanma, her kes senden tiksinir; çok hasis de olma, sana söğerler.
4554	negü tir eşit köŋli alçak kişi kişilik kılıglı kişilik tuşı	Alçak gönüllü ve insanlığa karşı insanlık gösteren adam ne der, dinle.
4555	özüŋ edgü atlıg bolayın tise akı bolgıl artuk katıglan usa	İyi nâm kazanmak istersen gayret et, çok cömert olmağa çalış.
4556	boşug kul kılayın tise belgülüg akı bol üle neŋ kötürdüŋ ülüg	Hür insanı gerçekten kul etmek istersen, cömert ol, mal dağıt; karşılığını görürsün.
4557	başım kökke tegsün tise sen turup bilig birle işle kamug iş körüp	Bir gün başının göklere ermesini istersen, her işi dikkatle ve bilgi ileyap.
4558	ajunka yadılmak tilese atıŋ ümeg edgü tutgıl yügürdi atıŋ	Adının dünyaya yayılmasını istersen, yolcuya iyi muamele et, adın dünyayı dolaşır.
4559	erejlig bolayın tise sen özün usallıknı kodgıl ay kılkı t üzün	Huzur içinde yaşamak istersen, ey yumuşak huylu insan, ihmalkârlığı bir tarafa bırak.
4560	kılayın tise sen bayatka tapug et özke ömiş birme yapgıl kapug	Tanrıya kulluk etmek istersen, vücûda arzuladığı şeyleri verme ve bunun kapısını kapat.
4561	kamug edgülükke tegeyin tise et özni kısa tut havanı basa	Her türlü iyiliğe erişmek istersen, vücûdu zapt ve rapt altına al ve nefsine hâkim ol.
4562	idi yakşı aymış sakınuk kişi bu söz işke tutgıl ay kılkı şaşı	Takva sahibi çok güzel söylemiş, ey ürkek ve mütereddit insan, buna göre hareket et.
4563	bu et özke birme tilek arzusın tilek bulsa yiyür idisi başın	Bu vücûdun dilek ve arzusunu yerine getirme; dileğine kavuşursa, sahibinin başını yer.
4564	mundar edgü kılsa bu isiz kılur isiz kılsa boynın eger erksizin	Ona iyilik yaparsan, o sana kötülük eder; ona kötülük yaparsan, çaresiz, sana karşı boyun eğer.
4565	sözin kesti ögdülmiş aydı kadaş bu saŋlıg turur cam yorıkı adaş	Öğdülmiş sözünü bitirdi ve:-— Ey kardeş avamın tavır ve hareketi böyledir — dedi —
4566	ayu birdim emdi eşitti özüŋ munı uktuŋ erse kesildi sözüŋ	işte, duyduğun gibi, sana izah ettim; bunları anladınsa, artık soracak bir şeyin kalmamıştır.
	ODGURMIŞ SU’ALİ ÖGDÜLMİŞKE	ODGURMIŞ'IN ÖĞDÜLMİŞ'E SUÂLİ
4567	yanut birdi odgurmış aydı bu söz eşittim tükel men aya kılkı tüz	Odgurmış cevap verdi ve:—Ben bu sözlerin hepsini dinledim, ey dürüst tabiatli insan — dedi —
4568	takı bir sözüm bar ayıtgu saŋa anı ma ayu bir aça sen maŋa	Sana soracak bir şeyim daha var, onu da bana izah et.
4569	katılsa özüm men kişiler bile barışgu kelişgü kerek men küle	Ben insanlara karışırsam, onlara gidip-gelirken, bunu endişesiz ve huzur ile yapmam lâzımdır.
4570	siziksiz mini aşka ündegeler men ündep olar ma maŋa kelgeler	Şüphesiz, beni yemeğe çağıracaklar ve ben çağırınca, onlar da bana geleceklerdir.
4571	neteg bargu aşka neteg yigü aş okısa negü teg okıgu adaş	Yemeğe nasıl gitmeli ve yemeği nasıl yemeli; çağırırken de nasıl çağırmalı, ey kardeş.
4572	munı ma ayu bir maŋa belgülüg bu iştin yime ök alayın ülüg	Bunu da bana açık olarak söyle, bu hususta da bir az malûmatım olsun.