VIII. KİTAP SAHİBİ KENDİ ÖZRÜNÜ SÖYLER [KİTAP İDİSİ ÖZ UZRİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
192	tilekim söz erdi ay bilge bügü kidin keldeçike özüm sözlegü	Ey âlim hakîm, dileğim benden sonra geleceklere kalacak bir söz söylemek idi.
193	ukuş keldi utru ayur bütrü kör sözüng bolsa yangluk sanga bolga kor	Anlayış karşı geldi ve: —İyice dikkat et; sözün yanlış olursa, sana zararı dokunur — dedi —
194	budun tili yavlak sini sözlegey kişi kılkı kirtüç etingni yigey	Halkın dili kötüdür, seni çekiştirir; insanın tabiati kıskançtır, etini yer.
195	baka kördüm erse yinik boldı yük özüm aydı sözle sözüng barı tök	Dikkatle bakınca, yüküm hafifledi; kendi-kendime: — Söyle, içindekileri dök — dedim.
196	negülük tise sen ayayın sanga eşitgil sözümni ay ersig tonga	Sebebini sorarsan, sana söyleyeyim; ey mert yiğit, sözümü dinle.
197	bu yalnguk atı boldı yangluk üçün bu yangluk uruldı bu yalnguk üçün	Bu yalnguk (insan) adı insana yanıldığı ( yangluk ) için verildi; yanılmak ( yangluk ) insan (yalnguk) için yaratıldı.
198	yangılmaz kişi kim ayu bir manga yangılmış tümen ming ayayın sanga	Sen bana yanılmayan bir kimse söyleyebilirmısin; ben sana yandan binlerce insan göstereyim.
199	biliglig idi az biligsiz öküş ukuşsuz öküş bil ukuşlug küsüş	Bilgi sahibi insanlar pek azdır; bilgisiz ise, çoktur; bil ki, anlayışsız insanlar çok; anlayışlılar ise, nâdirdir.
200	biligsiz biligligke boldı yagı biligsiz biligligke kıldı çogı	Bilgisiz bilgiliye dâima düşman olmuştur; bilgisiz bilgili ile her zaman mücâdele halindedir.
201	kişide kişi adrukı bar telim bu adruk biligdin ayur bu tilim	İnsandan insana çok fark vardır; bu fark bilgiden ileri gelir, sözüm buna dâirdir.
202	biligligke sözledim uş bu sözüm biligsiz tilini bilümez özüm	Bu sözümü bilgili için söyledim, bilgisizin dilini ben de bilemiyorum.
203	biligsiz bile hiç sözüm yok mening ay bilge özüm uş tapugçı sening	Benim bilgisiz ile hiç bir sözüm yoktur; ey bilgili, işte ben senin kulunum.
204	sözüm sözlemişke sanga eymenü özüm 'uzri koldı sanga uş munu	Sözümü sana söylemiş olduğum için, çekinerek, işte böyle senden özür diledim.
205	sözüg sözledeçi azar hem yazar ukuşlug eşitse ortgarur tüzer	Sözü söyleyen yanılabilir ve şaşırır; anlayışlı isterse, bunu düzeltir ve tashih eder.
206	burunduklug ol söz tive burnı teg barur kanca yetse titir boynı teg	Söz, deve burnu gibi, yularlıdır; o, dişi deve boynu gibi, nereye çekilirse, oraya gider.
207	bilip sözledeçi kişi bar öküş anı bildeçi er manga ked küsüş	Sözü bilerek söyleyen çok kimse var; benim için sözü anlayan adanı azizdir.
208	kamug edgülükler bilig asgı ol bilig birle buldı mesel kökke yol	Bütün iyilikler bilginin faydasıdır; bilgi ile göğe dahi yol bulunur.
209	bilig birle sözle kamug sözni sen biligin bedük bil kamug özni sen	Sen her sözünü bilgi ile söyle; her kesin bilgi ile büyük olduğunu bil.
210	yaşıl köktin indi yagız yirke söz sözi birle yalnguk agır kıldı öz	Söz kara yere mâvî gökten indi; insan kendisine sözü ile değer verdirdi.
211	kişi köngli tüpsüz terigiz teg turur bilig yinçü sanı tüpinde yatur	İnsan gönülü dibi olmayan bir deniz gibidir; bilgi onun dibinde yatan inciye benzer.
212	tengizdin çıkarmasa yinçü kişi kerek yinçü bolsun kerek say taşı	İnsan inciyi denizden çıkarmadıkça, o, ister inci olsun - ister' çakıl taşı, farketmez.
213	yagız yir katındaki altun taş ol kalı çıksa begler başında tuş ol	Kara toprak altındaki altın taştan farksızdır; oradan çıkınca, beylerin başında tuğ tokası olur.
214	biliglig çıkarmasa bilgin tilin yarutmaz anıng bilgi yatsa yılın	Bilgili bilgisini dili ile meydana çıkarmazsa,- yıllarca yatsa bile, onun bilgisi muhitini aydınlatmaz.
215	ukuşlı biligli idi edgü neng kalı bulsa işlet uçup kökke teng	Anlayış ve bilgi çok iyi şeydir; eğer bulursan, onları kullan ve uçup göğe çık.
216	negü tir eşitgil bu il kend begi ukuşka biligke yetürmiş ögi	Anlayış ve bilginin ne olduğunu bilen, bu memleket beyi ne der, dinle.
217	ajun tutguka er ukuşlug kerek budun basguka ög kerek hem yürek	Dünyayı elde tutmak için, insan anlayışlı olmalıdır; halka hâkim olmak için ise, hem akıl, hem cesaret gerektir.
218	ukuş birle tutti ajun tutguçı bilig birle bastı budun basguçı	Dünyayı elinde tutan, onu anlayış ile tuttu; halka hükmeden, bu işi bilgi ile yaptı.
219	ajunka apa inmişinde berü ukuşlug uru keldi edgü törü	Adem'in dünyaya indiğinden beri iyi nizam dâima anlayışlı insanlar tarafından vaz'edilegelmiştir.
220	kayu ödte erse bu künde burun biligligke tegdi bedükrek orun	Hangi çağda olursa-olsun, bugüne kadar daha yüksek yer dâima bilgiliye kısmet olmuştur.
221	ukuş birle aslur kişi artakı bilig birle süzlür budun bulgakı	İnsanların kötüsü anlayış yolu ile asılır; halk arasında çıkan fitne bilgi ile bastırılır.
222	bu ikin itümese kodgıl bilig kılıçka tegürgil sen ötrü elig	İşleri bu ikisi ile de halledemezsen, bilgiyi bırak, elini kılıca daya.
223	bügü bilge begler budunka başı kılıç birle itmiş biligsiz işi	Halkı idare eden, hakîm ve âlim beyler bilgisizin işini kılıç ile halletmişlerdir.
224	ajun tutguka er ukuş bilse ked budun basguka er bilig bilse ked	Dünyayı elde tutmak için, insanin anlayışlı olması ve halkı itaat altına almak için de, bilgili bulunması elzemdir.
225	bu iki birikse bolur er tükel tükel er ajunug temam yir tükel	Bu ikisi bir kimsede toplanırsa, o tam insan olur; tam insan dünyanın bütün nimetlerine nail olur.
226	apang iki ajun kolur erse sen otı edgülük ol kılur erse sen	Sen her iki dünyayı arzu ediyorsan, bunun çâresi — iyilik yapmaktır.
227	kalı edgü bolmak tilese özüng yon edgülük kıl kesildi sözüng	Eğer kendin iyilik bulmak istiyorsan, yürü, iyilik et; başka söze ne hacet.
228	kişi mengü bolmaz bu mengü atı anın mengü kaldı bu edgü atı	İnsan ebedî değildir, ebedî olan — onun adıdır; iyi kimselerin adı bunun için ebedî kalmıştır.
229	özüng mengü ermez atıng mengü ol atıng mengü bolsa özüng mengü ol	Kendin ebedî değilsin, adın ebedîdir; adın ebedî olursa, kendin de ebedî olursun.