LXXX. ODGURMIŞ BU RÜYAYA BAŞKA BİR TÂBİR SÖYLER [ODGURMIŞ BU TÜŞKE ADIN YÖRÜG AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
6047	yanut birdi odgurmış aydı tüşüm yörügi bu ermez ay işim tuşum	Odgurmış cevap verdi ve : — Ey dostum, rüyanın tâbiri böyle değildir — dedi —
6048	özüng körmiş erse bu tüşni yatıp yörügi ol erdi kim aydıng itip	Eğer uykuda bu rüyayı sen görmüş olsa idin, bunun tâbiri de senin güzelce yorduğun gibi olurdu.
6049	sening himmeting barça dünya turur bu dünya tilegli bu dünya bulur	Senin gayretin hep bu dünya içindir; bu dünyayı isteyen bu dünyayı bulur.
6050	nıening bu özüm kaçtı dünya kodup bu yirde turur men kör emgek yüdüp	Ben ise, bu dünyayı bırakıp kaçtım; zahmetlere katlanarak, burada yaşıyorum.
6051	tükel yörmeding tüş yörügin manga eşitgil bu tüş men yöreyin sanga	Sen benim rüyamı tam olarak yormadın; dinle, bu rüyayı ben sana tâbir edeyim.
6052	ediz bagnalıg men şatu kördüküm tiriglik turur ay kadaş yördüküm	Gördüğüm basamaklı yüksek merdiveni, ey kardeş, ben hayat olarak yoruyorum.
6053	şatunung başınga tegi yokladım yaşımnı tükettim tiriglik yidim	Merdivenin başına kadar yükselmem, yaşımın tükenmesi, hayatımın tamamlanmasıdır.
6054	başınga agıp men ol atçı kelip manga birdüki suvnı içtim alıp	Merdivenin başına kadar yükseldim ve o atlının gelerek bana verdiği suyu alıp içtim.
6055	ol atçı turur kör atalıglarıg atasız kılıglı ay kılkı arıg	Evlâtları babasız bırakan bu atlıdır, ey temiz kalpli insan.
6056	ol atçı turur kör itilmişlerig buzuglı yorıtmaglı canlıg tirig	Tanzim edilenleri bozan ve hayattaki canlıları hareketsiz bırakan bu atlıdır.
6057	ıdışlıg suvug men tükel içmişim tiriglikke yördüng uzattıng yaşım	Benim kaptaki suyu alıp içmiş olmamı sen hayata yordun ve ömrümü uzattın.
6058	tiriglik bolur suv sen aymış teg ök yarım içse kalsa yarımı ülüg	Su, eğer yarısı içilir ve yarısı bırakılırsa, senin dediğin gibi, hayata delâlet eder.
6059	yanm suv içip kodtum erse yarım yarım kalgay erdi tirigliklerim	Ben de suyun yarısını içip, yansını bırakmış olsa idim, ömürümün yansı kalmış olurdu.
6060	ıdışlıg suvug içtim emdi tükel tükettim tiriglik esen edgü kal	Kaptaki suyun tamamını içtim ve hayatımı tamamladım, sen sağ ve hoşça kal.
6061	negü tir eşitgil ukuşlug bügü bügüler sözin sözke ul tüp tigü	Akıllı hakîm insan ne der, dinle; hakimlerin sözünü sözlerin temeli ve esâsı olarak kabul etmelidir.
6062	ıdışlıg suvug tüşte içse yarım tükedi tiriglik yarımı birim	Rüyada bir kaptaki suyun yarısı içilirse, hayatın yarısı tükendi ve yarısı borç olarak kaldı;
6063	kalı içse suvnı tüketü tükel tükedi tiriglik kazıldı kırım	Eğer suyun tamamı sonuna kadar içilirse, hayat sonuna erdi ve mezar kazıldı demektir.
6064	yokaru uçup bu özüm terigdüki yaşıl kökke örlep tengip singdüki	Benim yukarı uçup, kaybolmam ve mâvî göğe çıkıp, boşluğa karışmam,
6065	süzük can turur ol bu keptin çıkıp yana yandı kelmez yiringe agıp	Temiz canın bu kalıbından çıkarak, bir daha yerine dönmemek üzere uçmuş olmasına delâlet eder.
6066	bayat tüşte belgürtti emdi manga ölümke anungu kerek ay tonga	Tanrı bana şimdi bunu rüyada malûm etti; ey kahraman, artık ölüme hazırlanmam lâzımdır.
6067	bu tüşnüng yörügi bu yanglıg turur adınsıg yörer sen manga ay unur	Bu rüyanın tâbiri böyle olur; ey kudretli insan, sen bunu bana başka türlü yoruyorsun.
6068	sen edgü kılur sen mening könglümi ölüm utru keldi otı yok emi	Sen benim gönlümü teselli etmek istiyorsun; fakat ölüm karşıma geldi, bunun çâresi ve devası yoktur.
6069	baka körgil emdi ay köngli tirig ölüm kötki kıldı yagız virlerig	Ey gönülü diri olan insan, dikkat et, ölüm kara toprakları tepeciklere çevirdi.
6070	neçe karşı ordu bezeklig saray ölüm buzdı barça turu kaldı hay	Hey, ölüm nice konak, köşk ve süslü sarayları darmadağın etti ve ıssız bıraktı.
6071	neçe kür küvenür bedük beglerig ölüm yirke soktı baka kör tirig	Ölüm nice cesur ve kendine güvenir büyük beyleri toprağa soktu, ey yaşayan insan, dikkat et.
6072	neçe küç bileklig yumıtmışlarıg ölüm tuttı saçtı yırattı arıg	Ölüm nice kuvvetli bileklerin topladıklarını alıp, hepsini saçtı ve dağıttı.
6073	tang ermez ölüm togsa yalnguk ölür kamug tın tokıglı ölümke turur	Buna şaşmamalı; ölüm doğarsa, insan ölür; bütün nefes alanlar ölmeğe mahkûmdur.
6074	tangı bu turur kör ölügli et öz ölümüg unıtıp kodur tilde söz	Şaşılacak şey şudur ki, fâni vücûd ölümü unutur ye bunun lâfını bile etmez.
6075	usayuk bu yalnguk bilir ölgüsin özindin kitermez usallık usın	Bu insan gafildir; öleceğini bildiği hâlde, gaflet uykusundan kurtulamaz.
6076	ölüm hak turur kör keçiş yok adın negü erki halim ölümde kidin	Ölüm haktır, ondan kurtulmak imkânı yoktur; ölümden sonra acaba hâlim nice olacak.
6077	sakınçım bu ol ay köngüldeş işim ölümde kidin tengri itsü işim	Ey gönül arkadaşım, endişem budur; Tanrı ölümden sonraki işlerimi düzene koysun.
6078	barın tap kılıp men keçürdüm künüm erej emgek ertti yarudı tünüm	Ne varsa, ona kanâat ederek, günümü geçirdim; huzur veya zahmet, bunlar geçti; gecem de sonsuz olmadı.
6079	kısga tuttum tavar tirmedim hava arzularka köngül birmedim	Elimi kısa tuttum, mal toplamadım, heva ve arzulara gönül vermedim.
6080	bu künke sakındım özüm yüklerin yinitmek tiledim yazukum barın	Bu günümü düşünerek üzerimdeki bütün yükleri ve günahlarımı hafifletmek istedim.
6081	negü tir eşitgil bilig birgüçi bagırsak bu öt sav eng birgüçi	Bilgi öğreten, nasihat ve öğüt veren merhametli insan ne der, dinle.
6082	usanma katıglan yüküngni yinit yolung kılda yinçge özüngni könit	Gafil olma, gayret et, yükünü hafiflet; yolun kıldan incedir, doğru yürü.
6083	bu kün yatma emge işingni itin keçer emgeking sen köçerde unit	Bugün yatma, zahmet çek, işini tanzim et, bu geçici zahmetlerini sen göçerken unut.
6084	yana aydı ay çın bagırsak kadaş barır men udu sen kelir sen adaş	Yine dedi; — Ey gerçekten bana bağlı kardeşim, ben gidiyorum, benim arkamdan sen de geleceksin.
6085	sanga kaç agız söz pzüm sözleyin unıtma anı sen meningde kidin	Sana bir kaç söz söyleyeyim, sen bunları benden sonra da unutma.
6086	tirigde bagırsak özüm bolsunı özümde kidin bu sözüm kalsunı	Henüz hayatta iken, sana bir iyiliğim dokunsun; ben gittikten sonra bu söz de benden kalsın.

LXXIX. ÖĞDÜLMİŞ ODGURMIŞ'IN RÜYASINI TÂBİR EDER [ÖGDÜLMİŞ ODGURMIŞ TÜŞİŊE TA’BİR KILMIŞIN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
6037	yanut birdi ögdülmiş aydı bu tüş idi edgü tüş ol kör asgı öküş	Öğdülmiş cevap verdi ve: —Bu rüya çok iyi ve çok güzel bir rüyadır — dedi —
6038	nelük özke teŋsiz yörer sen yörüg yörügke barır tüş ay köŋli örüg	Niçin rüyanı kendine fena yoruyorsun; ey nefsine hâkim olan insan, rüya tâbirine göre çıkar.
6039	agış barça tüşte agırlık bolur agarı teŋinçe ulugluk bulur	Bütün rüyalarda yükselme itibâra delâlet eder, insan yükseldiği nisbette şeref bulur.
6040	neçe agsa tüşte agar kut kıvı agırlık bulur ked bulur yüz suvı	Rüyada insan ne kadar yükselirse, onun bahtı ve hâli de o kadar yükselir.
6041	şatuka agar teg agar ol kutı ulugluk bile ilde yadlur atı	Merdivenden çıkar gibi, onun saadeti yükselir ve adı büyüklük ile şöhret bulur.
6042	munukı bu sözke tanuk keldi söz tüşüg yörgüçi tüş yörüp kodtı öz	işte bu söz buna delildir, rüya tâbircisi bunun öyle yorup-bırakmıştır.
6043	şatu tüşte ‘izz ol agarı teŋi birer bagna sayu agırlık öŋi	Rüyada merdiven izzettir, insan yükseldiği nisbette ve her basamak için ayrı bir itibar görür.
6044	neçe agsa anca agırlık bulur ajun malı kut kıv bulur öz oŋı	Ne kadar yükselirse, o kadar hürmet görür; saadet, talih ve dünya malından nasibini alır.
6045	ıdışlıg suvug sen alıp içtüküŋ tiŋlik uzun bolga yıldız köküŋ	Kaptaki suyu alıp içmek kendinin ve neslinin uzun hayata nâil olacağına delâlettir.
6046	uçup kökke örlep tükel agdukuŋ tilek birge teŋri negü koldukuŋ	Kalkıp göklere uçarak, en yükseklere çıkman ise, Tanrının senin bütün arzularını yerine getireceğine delâlet eder.

LXXVIII. ODGURMIŞ ÖĞDÜLMİŞ'E RÜYA GÖRDÜĞÜNÜ SÖYLER [ODGURMIŞ ÖGDÜLMİŞKE TÜŞ KÖRMİŞİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
6032	yanut birdi odgurmış açtı tilin ayur sözleyin men köŋülke alın	Odgurmış söze başladı ve cevap verdi: — Pek âlâ, söyleyeyim, sen dikkatle dinle — dedi —
6033	şatu kördüm elig anıŋ bagnası yüz utru uruglug ediz hem yası	Rüyamda bir merdiven gördüm, onun elli basamağı vardı; yüksek ve enli, karşıma dikilmişti.
6034	aŋar agdım emdi birer bagnaça başıŋa tegi bagna şadım neçe	Ben bu basamaklara birer-birer basarak, yukarı çıktım; sonuna kadar kaç basamak olduğunu saydım.
6035	başında bir atçı maŋa suv birür alır men tüketü içip öz kanur	Son basamakta bir atlı bana su uzattı; ben de alıp, sonuna kadar içtim ve suya kandım.
6036	anıŋda basa kökke uçtum teŋip özüm belgüsüz boldı örlep siŋip	Ondan sonra havaya yükselerek, göğe uçtum ve yükselip, gözden kayboldum.

LXXVII. ÖĞDÜLMİŞ ODGURMIŞ'A RÜYA TÂBİRİNİ SÖYLER [ÖGDÜLMİŞ ODGURMIŞKA TÜŞ YÖRÜGİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
5993	bu tüş ‘ilmi bilgü kerek aşnu ked yöre bilse ötrü idi saknu ked	Rüyayı yorabilmek için, önce bu tâbir ilmini çok iyi bilmek lâzımdır.
5994	telim türlüg ol emdi tüşke yörüg anı bilgü barça ay kılkı örüg	Bu rüya tâbiri çok çeşitlidir; ey sakin tabiatli insan, bunların hepsini bilmek gerekir.
5995	biligsizke ayma tüşüŋni aça bilirke ayıt tüş ayıtma kiçe	Bilgisize rüyanı açma ve anlatma, rüyanı bilene sor ve bunu geciktirme.
5996	kiçeki tüşüŋke yörügi adın yana körse kündüz körügi adın	Gece gördüğün rüyanın tâbiri başka, gündüz gördüğün rüyanın tâbiri başkadır.
5997	bu tüş ‘ilmiŋe baksa şartı öküş munı bilgü aşnu yetürse ukuş	Bu rüya tâbiri, dikkat edersen, bir çok şartlara bağlıdır; buna akıl erdirmek için, önce şunları bilmek lâzımdır.
5998	tüşüg yörmegü öz köŋülçe körüp yime aymagu tegme erke turup	Rüya görünce, onu kendi gönülüne göre yormamalı ve her kese bunu söylememelidir.
5999	tüşüg barça tüş tip tilin yörmegü bu tüşnüŋ yörügi telim ay bügü	Her rüyayı da rüya diye yormamalı, ey hakîm, rüyanın tâbiri çoktur.
6000	tüşüŋ yörme yörse bilig birle yör kıyas ma’ni birle idi yetrü kör	Rüyanı yorma; yorarsan, bunu bilerek yor ve mânasını dikkatle mukayese et.
6001	kişi tüş tüşese yörügke barır yöre bilmese tüşnüŋ asgı kalır	İnsan nasıl yorarsa, rüya ona göre zuhur eder; tâbir etmesini bilmezsen, rüyanın faydası yoktur.
6002	negü tir eşitgil ay bilgi tetigiz bu söz işke tutgıl kızartgıl meŋiz	Denizler kadar geniş bilgili insan ne der, dinle; bu söze göre hareket et, yüzün gülsün.
6003	yörügke barır tüş tüşüŋ yakşı yör tüpi aslı bilgil ukuş birle kör	Rüya yormağa bakar, rüyanı dikkatle, bilerek ve anlayarak yor.
6004	neteg yörse tüşni anı teg bolur yavuz yörme tüşni saŋa kılga kor	Rüyayı nasıl yorarsan, neticesi ona göre olur; rüyayı kötüye yorma, sana zararı dokunur.
6005	telim tüş bolur yim içimke barır yaragsız yimiş bolsa teŋsiz kelir	Bir çok rüyalar vardır ki, yemek ve içmekten gelir; yaramayan yemekler yenilmiş ise, rüya da uygunsuz olur.
6006	takı bir tüş ol kör bu yıl faslıŋa tadusı küçenip barır aslıŋa	Bâzı rüyalar vardır ki, yılın mevsimlerine bağlıdır; ahlattan biri kuvvetlenerek, rüyayı kendi aslına çeker.
6007	yıl ülgi yaz erse kiçig erse er kızıl körse barça yagız körse yir	Yılın mevsimi bahar ve insan da çok genç ise, her şeyi kızıl ve yeri kara görürse,
6008	anı kan küçemiş bolur belgülüg ayu bir kan alsun aŋar ülgülüg	Belli ki, onun kanı kuvvetlenmiştir, ona bir mikdar kan aldırması tavsiye edilir.
6009	yıl ülgi yay erse tüşegli yigit sarıg al tüşese ya kürküm ögit	Yılın mevsimi yaz ve rüya gören delikanlı ise, rüyasında sarı, penbe renklerle safran veya öğütülmüş bir şey görürse,
6010	sarıgı küçenmiş bolur ay bügü özini boşutgu terengbin yigü	Ey hakîm, onun safrası kuvvetlenmiş olur; midesini boşaltması ve kudret-halvası yemesi lâzımdır.
6011	yıl ülgi küz erse er erse orut kara körse tag ya kudug körse üt	Yılın mevsimi güz ve insan da geçkin bir yaşta ise, rüyasında siyah, dağ, kuyu veya çukur görürse,
6012	bu sevda küçenmiş bolur ay kadaş ot içgü meŋesin arıtgu adaş	Ey kardeş, onun sevdası kuvvetlenmiştir; ey dostum, o ilâç içmeli ve beynini temizlemelidir.
6013	kış erse yana tüş körügli karı akar suv tüşese ya buz kar tolı	Mevsim kış ve rüya gören de ihtiyar ise, rüyasında akar su veya buz, kar ve dolu görürse,
6014	küçenmiş bolur kör anıŋ balgamı isig neŋ yitürgü içürgü emi	Onun balgamı kuvvetlenmiş olur; bunun ilâcı ona sıcak şeyler yedirmek ve içirmektir.
6015	takı biri azgas u ahlam bolur bu tüşke yörüg yok ay kılkı unur	Bir de bir nevi karışık rüyalar vardır; ey kudretli insan, bu rüyalara tâbir yoktur.
6016	kiçe saknu yatsa anı körse tüş aŋar ma yörüg yok anıŋ yaŋı tuş	Bir kimse akşam bir şey düşünerek yatar ve bunu rüyasında görürse, bunun için de uygun bir tâbir yoktur.
6017	takı bir tüş ol körse yektin bolur tüşegli anı körse suvka yunur	Yine bir rüya vardır ki, bu şeytandan gelir; bu rüyayı gören kimse gusül etmelidir.
6018	yana pişesin körse tüşte kör er aŋar ma yörüg yok ay kılkı kür er	Eğer bir kimse rüyada kendi san'atini görürse, ey cesur insan, bunun da tâbiri yoktur.
6019	munı barça bilgü yetürgü ukuş adırgu ödürgü anın yörse tüş	Bunların hepsini iyice bilmeli, anlamalı, ayırmalı, seçmeli ve sonra rüyaları tâbir etmelidir.
6020	negü tir eşitgil muabbir hakim ayıtgu kerek er tüşer erse kim	Rüya tâbir eden hakîm ne der, dinle; rüyayı kim görmüş ise, tâbirini de o sormalıdır.
6021	bu tüş körse yörme bilü bilmeyü neteg yörse tüşni bolur anlayu	Rüya görünce, onu bilir-bilmez yormamalı; rüya nasıl yorulursa, öyle çıkar.
6022	sakınç körse tüşte yanutı sevinç sevinç körse kadgu bolur yıglayu	Kederli bir rüya görülürse, bunun karşılığı sevinçtir; sevinç görülürse, kaygı gelir ve insanı ağlatır.
6033	bir ök yaŋlıg ermez bu tüşke yörüg munı ked sakıngu ay kılkı örüg	Her rüya aynı şekilde tâbir edilmez, ey mekîn insan, bunu çok iyi düşünmelidir.
6024	kara ‘âm tüşiŋe yörügi adın adın boldı begler tüşi kör adın	Avam rüyasının tâbiri başka, beylerinki ise, başkadır; dikkat et.
6025	sevinç körse tüşte oyun ya büdig sakınç kadgularka açıldı kezig	Bir kimse rüyasında neş'e, oyun ve raks görürse, keder ve kaygılar başlayacak demektir.
6026	yana yıglasa tüşte körse sakınç erej birle avnur bulur miŋ sevinç	Eğer biri rüyada ağlar ve keder görürse, o kimse rahat içinde avunur ve bin türlü sevinç bulur.
6027	yana tüş bolur kör yörügi anıŋ adınka bolur asgı bolmaz seniŋ	Bir de öyle rüya vardır ki, bunun tâbiri başkasını ilgilendirir, sana bir faydası olmaz.
6028	kişike körüp yörlür emdi bu tüş aŋar yakşıg erse yagutur ukuş	Rüya adamına göre tâbir edilir; yorarken, akıl ona uygun olanı yakıştırır.
6029	tüş ol kör anı körse beklig bolur ol ok tüş takı birni iglig kılur	Rüya vardır ki, onu gören sıhhate kavuşur; aynı rüya başka birini hasta eder.
6030	munı barça bilgü kerek ay kadaş anın ötrü yörse tüşüg ay adaş	Ey kardeşim, bunun hepsini bilmek gerek; ey dostum, rüya ondan sonra yorulur.
6031	negü ol tüşüŋni maŋa ay aça anı men yöreyin kör adra seçe	Şimdi sen nasıl bir rüya gördün, bana bunu iyice anlat, ben de onu düşünüp-taşınarak, tâbir edeyim.