Ana içeriğe atla

XXXVI. ÖĞDÜLMİŞ HÜKÜMDARA AŞÇI-BAŞININ NASIL OLMASI LÂZIM GELDİĞİNİ SÖYLER

2828    Öğdülmiş cevap verdi ve : — Ey hükümdar, bu işe mükemmel ve temiz ruhlu bir insan lâzımdır — dedi —
2829    İnsanlar arasında doğru, dürüst ve seçkin bir kimse bulmalı ve yemek içmek işini onun eline bırakmalıdır.
2830    Bu iş için çok dürüst ve doğru bir insan ara; o şefkatli, işine gönülden bağlı ve haya sahibi bir kimse olmalıdır.
2831    İçten bağlı olan hizmetkâr, doğru ve dürüst insan tenini, canını ve başını beyine feda eder.
2832    Bey için her türlü tehlike boğazdan gelir; aşçı işini yaparken, onu kim sevk ve idare eder.
2833    Beyler her yerde kendilerini gözetmelidirler; yemek-içmekte ise, bilhassa ihtiyat gözünü açmalıdırlar.
2834    Halkın başında bulunan kimsenin bir çok düşmanı olur; kimin düşmanı varsa, ona karşı ağ hazırlanmış demektir.
2835    Aşçı güvenilir, doğru ve olgun bir kimse olmazsa, yemek-içmekte beylerin durumu tehlikeye girer.
2836    Bu iş için çok eski ve emektar bir hizmetkâr lâzımdır ki, beyi esirgeyerek, yemeği zevkle ve vaktında hazırlasın.
2837    İhsanını esirgemeyen bey hizmeti uzun ve emeği çok olan kimseye güvenebilir.
2838    Zekâsı bu vasıfları hâiz olan, insanların iyisi ne der, dinle.
2839    Hangi işe çok emek sarfedilmiş ise, insan onu sever ve onu her şeyden tutar.
2840    insan ömrünü hangi şeye sarfederse, o şey sevimli can kadar kıymetli olur.
2841    Ömür aziz değil, emek azizdir; bu emeğe sarfedilmeyen hayata yazıktır.
2842    Hayat gider, insan buna acıdığını itiraf etmez; emek boşa giderse, bunun acısı uzun seneler unutulmaz.
2843    Aşçı-başının gözü çok tok ve gönlü zengin olmalı; temiz olduğu gibi, yüzü ve kıyafeti de ay gibi parlamalıdır.
2844    Takva sahibi, din ve şeriatı tanır bir insan olmalıdır; böyle insandan doğruluk gelir,
2845    Beylerin kendileri ve onları vücûda getiren dört unsur temizdir; yemek temiz olmazsa, onu nasıl iştihâ ile yiyebilirler.
2846    Aşçı temiz olursa, temiz yemek verir; yemek temiz olursa, seve-seve yenilir.
2847    Aç gözlü kimse yemeğe karşı haris davranır, yemeğe elini sokar ve onu berbat eder.
2848    Aç gözlü adam çiğ tavırlı olur; çiğ tavırlı olmak insana yakışmayan bir hastalıktır.
2849    Ne kadar güvenilir, doğru ve dürüst bir insan bulsan bile, bil ki, senin için en güvenilir ve doğru kimse yine kendinsin.
2850    Bütün doğru ve olgun insanlara güvenmeli; fakat insan daha çok kendi-kendisini korumalı ve başını gözetmelidir.
2851    Buna benzer şöyle bir söz vardır; ey iyi insan, bu sözü unutma.
2852    Her kese güven, fakat kendini gözet; sana karşı şefkatli olan, senin kendi gözündür.
2853    Her şeyden daha fazla bu canın azizdir; azız canı koru ve sözü uzatma.
2854    Onun yüzü, kıyafeti güzel, tavrı iyi, saçı-sakalı düzgün, yakışıklı ve özü-sözü bir olmalıdır.
2855    Böyle güzel bir kimse göze temiz görünür; yemek temiz olmazsa, insanın boğazında kalır.
2856    Tanrı temizliği sever, temizlik ile insan iyi ad kazanır.
2857    Temizliği bütün insanlar ister; yemek temiz olursa, insan ona arzu duyar.
2858    Temiz olmayan kimseyi yemekten uzak tutmalı; temiz olmayan insanın işi de temiz değildir.
2859    Âşçı-başı doğru, dürüst ve itimat edilir bir kimse olmalıdır; doğru olmayan insan gidişini düzeltemez.
2860    Eğer aşçı-başı eğri olursa, onun bütün yamakları da eğri olur.
2861    Bu ham insan sürüsü, yemek hırsızları, mutbahta toplanırsa, beyin safrası nasıl güzel olur.
2862    İnsana doğruluk ve iyi hareket lâzımdır; insan bunlar ile arzu ettiği sevinci bulur.
2863    Doğru hareketli insan ne der, dinle; doğru hareket eden insan dünyanın bütün nimetlerine nail olur.
2864    Doğru insan nerede olursa-olsun, onun günü kutlu olur; doğru hareket eden insanın gündüzü geceye dönmez.
2865    Hıyanet nereye ayak basarsa, faydalı olan her şey oradan çok uzaklara kaçar.
2865    Hıyanet eden adam bir yere el attımı, deniz bile olsa, kurutur.
2867    Aşçı-başı sâdık olmalı ve beyini çok sevmeli; nefsine hâkim ve haya sahibi bir kimse olmalıdır.
2868    Aşçı-başı akıllı ve bilgili olmalı; yemek vakti gelince, elini çabuk tutmalıdır.
2869    Usûl ve erkânı dâiresinde hareket ile hizmet etmeli ve girip-çıkarken, dâima önüne bakmalıdır.
2870    Aklını kullanarak, kendisini gözetmeli; bilgisini kullanarak, gözüne olmalıdır.
2871    İyi ad dileyerek, beye vefalı olmalı; bu iyi ad ile onun adı da ebedîleşmiş olur.
2872    Akıllı insanlar iyi ad isterler; bilgili insanlar itimâda lâyık olurlar.
2873    Akıllı insandan İnsanlık gelir; bilgili kimse insanların insanı olur.
2874    Akıllı insan ne der, dinle; insanların başı akıllı insandır.
2875    Akıllı, vefalı kimse insanların asilidir; o başkaları için her vakit kendisini feda edebilir.
2876    Temiz olmayan, cefakâr ve küstah kimse, söz vermiş olsa dahi, sözünden döner.
2877    Ey hükümdar, 1Şte söyledim; aşçıbaşı olacak insan böyle olmalıdır.
2878    Böyle bir kimse sofra ve kapları idare eder ve beyi de, ondan şüphe etmeden, yemeğini yiyebilir.
2879    Ey hükümdar, benim bildiğim bunlardır; hatırıma gelenleri işte arzettim.

HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E SUÂLİ

2880    Hükümdar : — Bunu dinledim ve anladım — dedi — bir sözüm daha var, onu da soyleyiver.
2881    Şimdi bana içkici-başını anlat; içki işine bakan insan nasıl olmalıdır ki,
2882    Bey ona inansın ve iç huzuru ile onu doğru bilerek, elinden içki içsin.

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

A- (MENSUR MUKADDİME)

BİSMİ'LLAHİ‘R-RAHMANİ'R-RAHİM   1 hamd u sipas ü minnet ve öküş ögdi tengri ‘azze ve  2 celleka kim ulugluk idisi tükel kudretlig padişah turur  3 yirli kökü yaratgan kamug tınlıglarka ruzi birgen neni  4 kim tiledi erse kıldı yime neni tilese kılur yef’alü 'llahü ma ye-  5 şa' ve yahkümü ma yürid takı sansız selam ü dürud halk-  6 larda yigi yalavaçlarda ödrüntüsi ulug savcısı muhammed-i  7 mustafa öze bolsun takı ma anıng işleri aziz agırlıg şa-  8 haberler öze rizvanu 'llahi aleyhim ecma'in bu kitab yav-  9 lak aziz turur çin hukemalarınıng emsalleri birle bezen-  10 miş maçin ulemalarınıng eş’arları birle araste kılınmış tu-  11 rur bu kitabnı okıglı bu beyitlerni ma’lum kılıglı kitab-  12 din yakşı azizrak turur çin ü maçin alimleri ve hakim-  13 leri kamug ittifak boldılar kim meşrik vilayetinde kamug  14 türkistan illerinde bugra han tilinçe

B- (MANZUM MUKADDİME)

1 ugan bir bayat ol kamugda oza öküş hamd u ögdi angar ok sera 2 ulugluk idisi ugan zü 'l-celal yaratgan törütgen me kadir kemal 3 ay yir kök idisi halayık bile ruzinı anutmış yigil sen küle 4 sakışsız birigli kamugka ruzi yitürür kamugnı ma yimez özi  5 açın kodmaz hergiz kamug tınlıgıg yitürür içürür tözü sanlıgıg  6 neteg kim tiledi me boldı kamug kimi kim tilese kılur ol ulug  7 dürud ol ödürmiş resülka selam yine işleringe selam hem ulam  8 muhammed yalavaç halayık başı kamug barçalarka ol ol köz kaşı  9 yime bu kitab ol idi ök aziz biligligke bolgay biligdin tengiz  10 bezenmiş agırlıg biligler bile kalı kim şükür kıl kanaat tile  11 kamug barçasınga bügüler sözi tizip yinçüleyü kamug tüp tüzi  12 bu meşrik meliki maçinlar begi biliglig ukuşlug ajunda yigi  13 kamug bu kitabnı alıp özlemiş hazine içinde urup kizlemiş  14 birindin birilige miraslar kalıp adınlarka birmez özinge alıp  15 asıglıg turur bu yok ol hiç yası öküş t

XIX. AY-TOLDI HÜKÜMDARA DİLlN FAZÎLETİNİ VE SÖZÜN FAYDALARINI SÖYLER

XIX. AY TOLDI İLİGKE TİL ERDEMİN SÖZ ASIGLARIN AYUR 955 ilig bir kün ay toldını ündedi  orun birdi oldur tiyü imledi 956 bu ay toldı oldurdı akru silig  közin yirke tikti bekütti tilig İLİG SU’ALİ AY TOLDIKA 957 İlig aydı ay toldı sözle sözüng nelük şük turur sen ne boldı özüng   AY TOLDI CEVABI İLİGKE 958 bu ay toldı aydı ay beglerbegi  kulı beg yüzin körse yitrür ögi 959 ilig yarlıkamaz negü sözleyin  ayıtmazda aşnu negü ötneyin 960 biliglig sözin sen eşit özneme  ayıtmazda aşnu sözüng sözleme 961 kişig kim okısa kereklep tilep  ol ok sözlegü aşnu sözni ulap 962 ayıtmazda aşnu sözüg sözlese  köni sözledi kim ay yılkı tise 963 takı tilve munduz kişi bu bilin  ayıtmadı beglerke açsa tilin 964 kızıl til kılur kısga yaşlıg sini  esenlik tilese katıg ba anı 965 negü tir eşitgil özin kısgan er esen tirlür incin özin basgan er 966 kara baş yagısı kızıl til turur neçe baş yidi bu takı ma yiyür 967 başıngnı tilese tilingni küdez tiling tegme künde başıngnı yanur İLİG CEVABI AY TOL