IV. PARLAK BAHAR MEVSİMİNİ VE BÜYÜK BUĞRA HAN'IN MEDHİNİ SÖYLER [YARUK YAZ FASLIN ULUG BUGRA HAN ÖGDİSİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
63	Togardın ese keldi öngdün yili ajun itgüke açtı uştmah yolı	Şarktan bahar rüzgârı eserek geldi; dünyayı süslemek için, cennet yolunu açtı.
64	Yagız yir yıpar toldı kafur kitip bezenmek tiler dünya körkin itip	Kâfur gitti, kara toprak misk ile doldu; dünya kendisini süsleyerek, bezenmek istiyor.
65	İrinçig kışıg sürdi yazkı esin yaruk yaz yana kurdı devlet yasın	Bahar rüzgârı eziyetli kışı sürüp, götürdü; parlak yaz tekrar saadet yayını kurdu.
66	Yaşık yandı bolgay yana ornınga balık kudrukmdın kozı burnınga	Güneş balık-kuyruğundan (hût), kuzu-burnuna (hamel) kadar olan yerine tekrar döndü.
67	Kurımış yıgaçlar tonandı yaşıl bezendi yipün al sarıg kök kızıl	Kurumuş ağaçlar yeşiller giyindi; tabiat mor, al, yeşil ve kızıl renkler ile süslendi.
68	Yagız yir yaşıl torku yüzke badı hıtay arkışı yadtı tavgaç edi	Kara yer yüzüne yeşil ipek bağladı; hıtay kervanı da bunun üstüne çın kumaşı yaydı.
69	Yazı tag kır oprı töşendi yadıp itindi koli kaşı kök al kedip	Düzlükler, dağlar, sahralar ve ovalar bunu yayıp, döşendiler; vadiler ve yamaçlar al ve yeşil giyerek, süslendiler.
70	Tümen tü çiçekler yazıldı küle yıpar toldı kafur ajun yıd bile	Binlerce çiçekler gülerek açıldılar; dünya misk ve kâfur kokusu ile doldu.
71	Saba yili koptı karanfil yi din ajun barça bütrü yıpar burdı kin	Karanfil kokulu bahar rüzgârı esti; dünyanın her tarafı misk ve anber kokusu ile doldu.
72	Kaz ördek kugu kıl kalıkıg tudı kakılayu kaynar yokaru kodı	Kaz, ördek, kuğu ve kıl-kuyruk fezayı doldurdu; bağırışarak, bir yukarı-bir aşağı, kaynaşıyorlar.
73	Kayusı kopar kör kayusı konar kayusı çapar kör kayu suv içer	Bak, biri kalkıyor, biri konuyor; biri yüzüyor, biri su içiyor.
74	Kökiş turna kökte ünün yangkular tizilmiş titir teg uçar yilkürer	Kökiş ve turnalar gökte yüksek sesle bağırışıyor; dizilmiş deve katarı gibi, uçup, kanat çalıyorlar.
75	Ular kuş ünin tüzdi under işin süig kız okır teg köngül birmişin	Keklik, sesine bir ahenk vererek, eşine sesleniyor; sanki güzel bir kız gönül verdiğini çağırıyor.
76	Ünin ötti keklik küler katgura kızıl agzı kan teg kaşı kap kara	Keklik yüksek sesle öttü, sanki gülmekten katılıyor; ağzı kan gibi kızıl, kaşı sim-siyah.
77	Kara çumguk ötti sita tumşukın üni oglagu kız üni teg yakın	Kara çumguk mızrak gibi gagası ile ötüyor; sesi, nazlı bir kızın sesi gibi, cana yakındır.
78	Çiçeklikte sandvaç öter ming; ünün okır şun cibri tünün hem künün	Çiçek bahçesinde bülbül binlerce sesle ötüyor, sanki gece-gündüz Mezamir okuyor.
79	Elik külmiz oynar çiçekler öze sıgun muygak agnar yorır tip keze	Karacalar, dişi-erkek, çiçekler üzerinde oynuyor; geyikler, dişi-erkek, sıçrayıp oynayarak koşuşuyorlar.
80	Kalık kaşı tügdi közi yaş saçar çiçek yazdı yüz kör küler katgurar	Gök kaşını çattı, gözünden yaş serpiliyor; çiçek yüzünü açtı, bak, gülmekten katılıyor.
81	Bu ödte ajun öz özinge bakıp küvenip sevinip edinge bakıp	Bu esnada dünya kendi-kendine baktı; sevinip övünerek, hazinesini gözden geçirdi.
82	İletü manga açtı dünya sözin ayur körmedingmü bu hakan yüzin	Gözü bana ilişince, söze başladı ve şöyle dedi: — Sen bu hakanın yüzünü görmedin mi?
83	Udır erding erse tur aç emdi köz eşitmeding erse eşit minde söz	Uyuyor idi isen şimdi kalk, gözünü aç; işitmedin ise, şimdi benim sözümü dinle.
84	Tümen yılda berü tul erdim tulas bu tul tonı suçlup örüng kedtim as	Ben binlerce yıldan beri dul idim, benzim solmuştu; şimdi bu dul libasını çıkarıp, beyaz kakımdan gelinlikler giydim.
85	Bezendim begim boldı hakan ulug ötündüm munu kolsa canım yulug	Süslendim, çünkü ulu hakan eşim oldu; dileğim budur: o isterse, canım feda olsun.
86	Bulıt kökredi urdı nevbet tugı yaşın yaşnadı tarttı hakan tugı	Gök gürledi, nevbet davulunu vurdu; şimşek çaktı, hakanın tuğunu çekti.
87	Biri kında çıktı sunup il tutar biri küsi çavı ajunka yeter	Biri kınından çıkınca, ona memleketler sunar; biri nâm ve şöhretini dünyaya yayar.
88	Ajun tuttı tavgaç ulug bugra han kutadsu atı birsü iki cihan	Büyük Tavgaç Buğra Han dünyaya hâkim oldu; adı kutlu olsun, Tanrı onu her iki cihanda aziz etsin.
89	Ay din ‘izzi devletka naşir mucin ay miletka tac ay şeri’atka din	Ey dinin izzeti, ey devletin yarıcısı, ey milletin tacı, ey şeriatin hadimi.
90	Bayat birdi barça tilemiş tilek bayat ok bolu birsü arka yülek	Tanrı bütün dileklerini verdi; bundan sonra da Tanrı dâima sana arka ve destek olsun.
91	ay dünya cemali uluglukka kork ay mülketka nur ay yayıg kutka örk	Ey dünyanın süsü, ey ululuğun ziyneti, ey saltanatın nuru, ey dönek huylu saadetin bağını elinde tutan,
92	bolu birdi evren ilig birdi taht tuta birsü tengri bu taht birle baht	Devran sana memleket ve taht verdi; Tanrı bu taht ile bahtını dâim etsin.
93	ajun tındı ornap bu hakan öze anın ıdtı dünya tanguklar tüze	Hakan tahta oturunca, dünya âsâyiş buldu; bundan dolayı dünya ona şâhâne hediyeler gönderdi.
94	esirdin keligli kalık kuşları kayu ray-i hindi kayu kayşan	Esirden gelen semâ kuşları, kimi rây-i hindî, kimi kayseri;
95	öger atın ündep ünin türtüşüp küvenç birle avnur sevinçke tuşup	Ötüşleri ile yarış ederek, adını anıp, sevinç ve huzur içinde onu öğerler.
96	bu türlüg çiçek yirde munça bediz yazı tag kır oprı yaşıl kök mengiz	Yerde bin bir çiçek, bin bir manzara, düzlük, dağ, sahra, vadi yeşil ve mavi renkler ile örtülmüş.
97	kayusı yıdı birle tapnur tapug kayu kork mengiz birle açtı kapug	Kimi kokusu ile kulluk eder; kimi güzelliği ile harîmine girer.
98	kayusı elig sundı tütsüg tutar kayu büvkirer kin ajun yıd kopar	Kimi elini uzatır; buhurdan sunar; kimi misk saçar ve dünya güzel kokular ile dolar.
99	kayusı togardın tutar ming tanguk kayusı batardın tapugçı anuk	Kimi doğudan binlerce armağan sunmaktadır; kimi batıdan hizmetine koşmaktadır.
100	tapugka kelip kut kapugda turur kapugda turuglı tapugda turur	Saadet hizmet için gelmiş, kapıda durur; kapıda duran kulluk için durur.
101	bu yanglıg topugka itindi ajun yagı boynı egdi kötürdi özün	Dünya kulluk için böyle hazırlandı; düşman boyun eğdi, ortadan kayboldu.
102	ajunda çavı bardı hakan küsi körümegli közlerde kitti usı	Hakanın nâmı, sânı dünyaya yayıldı; onu göremeyen gözlerin uykusu kaçtı.
103	ajun inçke tegdi tüzüldi törü törü birle atın kopurdı örü	Dünya asayişe kavuştu ve nizam kuruldu; o adını kanunla yükseltti.
104	akı suretin kim köreyin tise kelip körsü hakan yüzini usa	Kim cömert yüzü görmek isterse, gelsin, hakanın yüzünü görsün.
105	cefasiz vefalıg tilese kutun yüzi kör kılına vefa ol bütün	Kim mes'ûd, kimseyi incitmeyen ve vefakâr birini görmek dilerse, onun yüzünü görsün; onun her işi vefadır.
106	asıg kolsa barça ölüng yaşsızın berü kel tapug kıl kongül bir ısın	Zarar görmeden, kendine hep fayda sağlamak dilersen, beri gel, hizmet et, gönül ver, ısın.
107	tüzün kılkı alçak bagırsak köngül köreyin tise kel munı kör amul	Asîl, alçak gönüllü, şefkatli ve yumuşak huylu bir kimse görmek istersen, gel, onu gör ve gönül rahatına kavuş.
108	ay edgü kılınç aslı edgü urug ajun kalmasunı sizingsiz kurug	Ey iyi tabiatli ve asîl nesepli hakan, dünya senden mahrum kalmasın.
109	bayat birdi devlet ay terken kulı anıng şükri kılgu okıp ming atı	Ey devletli hükümdar, Tanrı sana saadet verdi; adını bin kere zikrederek, ona şükür lâzımdır.
110	idi kiçki söz ol meselde kelir ata ornı atı ogulka kalır	Çok eski bir ata-sözü vardır: babanın yeri ve adı oğula kalır.
111	ata ornı kaldı atı ma bile adın ma takı bolsu ming ming ula	Babanın yeri, adı ile birlikte, sana kaldı; bunlara daha başka binlercesi eklensin.
112	talu neng tanguk tuttı ming ming elig munu kıl tangukı kutadgu bilig	Binlerce el, hediye olarak, ona çok nadide şeyler sundu; işte sen de bu Kutadgu bilig'i hediye et.
113	olarnıng tangukı kelir hem barır mening bu tanguk boldı mengü kalır	Onların hediyesi gelir, geçer; bu benim hediyem ise, ebedî kalır.
114	neçe tirse dünya tüker alkınur bitişe kalır söz ajun tezginür	Dünya malı ne kadar toplanırsa-toplansın, tükenir, bir gün biter; söz kaleme alınırsa, kalır, dünyayı dolaşır.
115	kitabka bitindi bu hakan atı bu at mengü kaldı ay terken kutı	Bu hakan adı kitaba geçti; ey devletli hükümdar, bu ad ebedî kaldı.
116	ya rab üste devlet tükel kıl tilek kamug işte bolgıl sen arka yülek	Ey rabbim, sen onun devletini arttır; bütün dileklerini yerine getir, her işinde arka ol, destek ol.
117	severin esen tut yagısın kötür sevincin tolu tut sakınçın kotur	Onun sevdiğini esen tut, düşmanını ortadan kaldır; sevincini dâim kıl, kederini yok et.
118	yaga tursu yagmur yazılsu çiçek kurımuş yıgaçtın salınsu küjek	Yağmur yağmakta devam etsin, çiçekler açılsın; kurumuş ağaçlardan perçemler sarksın.
119	bolu birsü evren tuçı evrilü kodı bolsu düşman başı kavrılü	Felek hep dönmekte devam etsin; düşmanın başı hep aşağı eğik olsun.
120	yagız yir bakır bolmagınça kızıl ya otta çiçek önmeginçe yaşıl	Kara toprak kızıl bakır oluncaya kadar, âteşten yeşil çiçek çıkıncaya kadar;
121	tirilsüni terken kutı ming kutun yalınsunı körmez karakı otun	Devletli hükümdar bin saadet içinde yaşasın; çekemeyenlerin gözleri âteşte yansın.
122	takı ma negü erse arzu tilek bayat ok bolu birsü arka yülek	Daha başka ne gibi dileği var ise, Tanrı ona dâima arka ve destek olsun.
123	sevincin avınçın küvençin ili aşasu yaşasunı lukman yılı	Sevinç, huzur ve güvenç içinde memlekete hâkim olsun, Lokman kadar uzun ömürlü olsun.