XXVIII. BEYLİĞE LÂYIK BİR BEYİN NASIL OLMASI GEREKTİĞİNİ SÖYLER [BEGLİKKE SEZA BOLGU TEG BEG NEGÜ TEG KEREKİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
1921	ilig aydı emdi ayıtgu sözüm bu erdi munu emdi aytur özüm	Hükümdar bunun üzerine şöyle dedi: — Sormak istediğim şey işte şudur.
1922	törütti apa oglanın bir bayat ulug bar kiçig bar isiz edgü at	Bir olan Tanrı insan-oğlunu yarattı; bunlar arasında büyük var, küçük var; kötü ve iyi adlı olanları var.
1923	biliglig biligsiz çıgay bar ya bay ukuşlug ukuşsuz otun bar ked ay	Bilgili, bilgisiz, fakir ve zengin var; akıllı, akılsız ve küstah var. İyi söyle,
1924	negü teg kerek beg munı başlasa çavı barsa atı işin işlese	Beyin nasıl olması gerek ki, o bunların başına geçsin, işini görsün, nâm ve şöhreti dünyaya yayılsın.
1925	itilse ili hem bayusa budun atı edgü bolsa ol erter ödün	Memleketi düzene girsin, halk zenginleşsin; göçtüğü zamanda, iyi nâm bıraksın.
1926	hazine urunsa kümüş hem agı yagı boynı yenese kiterse çogı	Gümüş ve sırmalar ile hazinesi dolsun; düşman boyun eğsin ve kargaşalık ortadan kalksın.
1927	yumıtsa er at bolsa küçlüg elig yorıtsa törü tüz yetürse bilig	Asker toplansın, kudretli bir ele sahip olsun; yeter bilgi ile memleketi idare etsin.
1928	çavıksa ajunda yadılsa atı bedüse küniŋe kötürse kutı	Şöhret kazansın, adı dünyaya yayılsın; günden-güne yükselsin ve saadeti artsın.
1929	erejin avınsa yise il uzun bütün can üzülse yise ol ajun	Huzur içinde ömür sürsün, uzun zaman hükümran olsun; bütün canlar feda olsun, tek o yaşasın.
	ÖGDÜLMİŞ CEVABI İLİGKE	ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI
1930	yanut birdi ögdülmiş aydı ilig idi ters ayıttı maŋa bu bilig	Öğdülmiş cevap verdi ve: — Hükümdar bana çok zor bir şey sordu — dedi —
1931	bu beglik işin barça begler bilir törü öngdi kılk yaŋ olardın kelir	Bu beylik işini hep beyler bilir; kanun ve nizam, örf ve âdet onlardan gelir.
1932	anasında togsa ogar beglikin körü ögrenür iş bilür yiglikin	Bey doğarken, beylikle doğar; görerek öğrenir ve böylece işlerin hangisinin daha iyi olduğunu bilir.
1933	bayat kimke birse bu beglik işi birür ög köŋül kör ol işke tuşı	Tanrı kime bu beylik işini verirse, ona işi ile mütenâsip akıl ve gönül de verir.
1934	kimi beg törütmek tilese bayat birür aşnu kılk yaŋ ukuş yüg kanat	Tanrı kimi bey olarak yaratmak isterse, ona önce münâsip tavır ve hareket ile akıl ve kol kanat verir.
1935	bu beglik işi boldı begler işi bu begler işin bildi beglik kişi	Bu beylik işi beylerin işidir; beylerin işini bey olan kimse bilir.
1936	bu işni ilig minde yigrek bilür atası beg erdi özi beg turur	Bu işi hükümdar benden daha iyi bilir; babası bey idi, kendisi de beydir.
	İLİG CEVABI ÖGDÜLMİŞKE	HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI
1937	ilig aydı uktum bu söz barça çın köni sözlediŋ söz yıpar burdı kin	Hükümdar dedi: — Anladım, bunların hepsi doğrudur; bu sözü doğru söyledin, sözün misk gibi koktu.
1938	bu iş kılguçı er kılur öz işi mün erdem biligli körügli kişi	İşi yapan adam kendi vazifesini yapar; bunun kusur veya fazilet olduğunu gören insan takdir eder.
1939	men iş kılguçı men sen iş körgüçi işig körgüçidin bilür kılguçı	Ben iş yapan insanım, sen ise, onu gören insansın; yapan adam işinin nasıl olduğunu görenden öğrenir.
1940	bayat birdi emdi saŋa ög köŋül ukuş hem bilig birle bolduŋ amul	Şimdi Tanrı sana akıl ve gönül verdi; akıl ve bilgi sayesinde sen işleri sükûnetle ele alıyorsun.
1941	maŋa ok tapındıŋ ki çigde berü körü ögrenü bildiŋ edgü törü	Küçüklüğünden beri hep benim hizmetimde bulundun; görüp öğrenerek, iyi kanunlar elde ettin.
1942	kamug işni uktuŋ ma bildiŋ özün maŋa ma bagırsak sen kılkın sözün	Bütün işleri artık sen anladın ve kavradın; bana da işin ve sözlerinle candan bağlısın.
1943	bagırsakka aytur kişi öz sözin bagırsak yuluglar kişike özin	insan işini kendisine candan bağlı olana danışır; sâdık insan kendisini başkası için feda eder.
1944	bagırsak üçün sen büter men saŋa bagırsaklıkın ay bu sözler maŋa	Bana içten bağlı olduğun için, sana inanıyorum; sözlerime samimiyetle cevap ver.
1945	negü tir eşitgil bagırsak kişi bagırsaktık ol kör kişilik başı	Dinle, şefkatli insan ne der; insanlığın başı merhamettir.
1946	bagırsaknı ögdi ukuşlug öküş bagırsak kişiler kişike küsüş	Merhametli insanı akıllı çok öğdü; merhametli kimse insan için azizdir.
1947	bagırsaknı bulsa bagırka urun maŋa mundag aydı bilig hem ukuş	Merhametli birini bulursan, bağrına bas; bilgi ve akıl bana böyle dedi.
	ÖGDÜLMİŞ CEVABI İLİGKE	ÖĞDÜLMİŞ'İN HÜKÜMDARA CEVABI
1948	yanut birdi ögdülmiş aydı ilig esen inç tirilgil ay üsterig elig	Öğdülmiş cevap verdi ve: — Ey hükümdar, ey üstün el, sağ ol ve huzur içinde yaşa — dedi —
1949	bu beglikke aşnu tüp aslı kerek atım alp katıg kurç yana torig yürek	Beylik için insanın ilk önce asîl soydan gelmesi gerektir; bey cesur, kahraman, kuvvetli ve pek yürekli olmalıdır.
1950	atası beg erse ogul togdı beg ogul togsa beg hem ataları teg	Babası bey ise, oğul bey doğar; o da babaları gibi, bey olur.
1951	ukuşlug kerek hem biliglig kerek akılık kerek hem siliglik kerek	Bey bilgili ve akıllı olmalıdır; cömert ve yumuşak huylu olmak da lâzımdır.
1952	bilig birle begler budun başladı ukuş birle il kün işin işledi	Beyler bilgi ile halka baş oldular ve akıl ile memleket ve halkın işini gördüler.
1953	beg atı bilig birle baglıg turur bilig lamı kitse beg atı kalur	Bey (ilig) adı bilig kelimesi ile ilgilidir; bilig'in lâmı giderse, beg adı kalır.
1954	öglüg kerek hem biligli ukuş biliglig kişiniŋ yagısı öküş	Bey çok akıllı olmalı ve aklın kıymetini bilmelidir; bilgili insanın düşmanı çok olur.
1955	negü tir eşitgil bilig bilmiş er başında keçürmiş öküş yilmiş er	Bilgiyi takdir eden, görmüş-geçirmiş ve çok gezmiş insan ne der, dinle.
1956	biliglig kerek beg ukuşlug odug aŋar tegmese bir müfaca yodug	Ansızın bir iftiraya uğramaması için, beyin bilgili, akıllı ve uyanık olması lâzımdır,
1957	kılınç edgü erdem kerek miŋ tümen atı edgü bolsa tutunsa bodug	Adının iyiye çıkması ve boyanın tutması için, iyi tavır ve hareket ile binlerce fazilet lâzımdır.
1958	apa oglanı barça aslı bedük bilig birle boldı kör ödrüm ked ök	Bütün insan-oğullarının menşei büyüktür; seçkinler ise, bilgi ile temayüz etmiştir.
1959	urug edgü bolsa er edgü togar er edgü bolup ötrü törke agar	Uyruğu iyi ise, insan iyi olarak doğar ve iyi olduğu için baş-köşeye geçer.
1960	ıduk ol bu beglik arıglık tiler anglık bile ilde saklık tiler	Bu beylik mukaddestir, temizlik ister; halkın da temiz ve uyanık olması lâzımdır.
1961	budunka talusı kerek alp atım bedük işke ötrü bu bolsa titim	Halk için beyin cesur ve kahraman olması iyidir; büyük işleri ancak bu meziyetler ile karşılamak mümkündür.
1962	negü tir eşitgil ötüken begi sınap sözlemiş sözni yetrüp ögi	Tecrübeli, sözünü düşünerek söylemiş olan Ötüken beyi ne der, dinle.
1963	budunka begi artuk ödrüm kerek köŋül til köni kılkı ködrüm kerek	Halk için beyin çok seçkin olması lâzımdır; özü, sözü doğru ve tabiatı güzide olmalıdır.
1964	biliglig ukuşlug budunka talu akı hem közi tok ne köŋli tolu	Bilgili, akıllı, halka muamelesi iyi, cömert, gözü tok ve gönülü zengin olmalıdır.
1965	kamug edgüke bolsa elgi uzun uvutlug silig hem kılınçı tüzün	Her türlü iyiliğe el uzatmalı; haya sahibi, yumuşak huylu ve asil tabiatlı olmalıdır.
1966	seza beg bolur bu budunka ulug munıŋdın kelir ötrü edgü urug	Böyle bir bey halka lâyık, büyük bir bey olur ve bu beyden de iyi bir hanedan yetişir.
1967	bilig birle başlar kişi iş başın ukuş birle uksa oŋarur işin	insan her işe başlarken, bilgi ile başlar ve akıl ile sona erdirir.
1968	budunug bilig birle bastı begi bilig bolmasa işke yakmaz ögi	Bey halkı bilgi ile elinde tutar; bilgisi olmazsa, aklı işe yaramaz.
1969	yangılsa bu begler ay ilig kutı anıŋ begliki igler itgü otı	Beyler işlerinde yanılırlarsa, ey devletli hükümdar, onların beyliği hastalanmış demektir; tedavi etmelidir.
1970	bu beglik igirige otı ög bilig ukuş birle emle ay kılkı silig	Beylik hastalığının ilâcı akıl ve bilgidir; ey yumuşak huylu, onu akıl ile tedavi et.
1971	biliglig ukuşlug kerek beg tetig anın kılsa ötrü igirïge itig	Bey bilgili, akıllı ve zeki olmalıdır; beyliğin hastalığına ancak bunlar ile bir çâre bulunabilir.
1972	biliglig ukuşlug bügü ilci beg ikigün ajunda bolur ornı yig	Bilgili, akıllı ve hakîm hükümdarın her iki dünyada da makamı yüksek olur.
1973	ikigün ajunug bulugli kişi idi kutlug ol bu tükel kut başı	Her iki dünyayı bulan insan çok mes'ûd olur ve bütün saadetlerin başında bulunur.
1974	muŋar meŋzetü aydı şa'ir bu söz körü barsa ma'ni biligsizke köz	Şâir şu sözü buna benzeterek söylemiştir; dikkat edersen, mânası bilgisiz için gözdür.
1975	meŋilig kayu ol maŋa ay yora kişi kutlugı kim kişiler ara	Saadet nedir; bana tarif et; insanlar arasında mes'ûd olan kimdir.
1976	yise birse dünya tirilse kutun takı bir ajunda bu buldı töre	Kendisi yaşar, başkalarını da yaşatır ve ömrünü saadet içinde geçirirse, böyle bir insan âhirette de baş-köşeyi bulur.
1977	kılınçı origay bolsa kılkı köni sevincin keçer kör uş ol beg küni	Tabiatı iyi ve hareketi doğru ise, bak, o beyin hayatı sevinç içinde geçer.
1978	bayat kimke birse bu edgü kılık bu edgü kılık birle edgü yorık	Tanrı kime bu iyi tabiatı ve bu iyi tabiat ile birlikte iyi gidişi kısmet ederse,
1979	anıŋ boldı dünya tü nimet bile tilese özüŋ yi tilese üle	Bu dünya, her türlü nimeti ile birlikte, onun olur; isterse, kendisi kullansın, isterse, başkalarına dağıtsın.
1980	bayat birse fazlı kulıŋa kutun bolur kılkı edgü kılınçı bütün	Tanrı kuluna saadet ile fazileti nasîp ederse, onun tabiatı iyi ve hareketi mükemmel olur.
1981	kılınç edgü erdem kerek miŋ tümen anın tutsa il kend kötürse tuman	II ve şehirleri idare, sulh ve sükûneti te'min etmek için, hükümdarın iyi tabiat ve binlerce fazilet sahibi olması lâzımdır.
1982	ne edgü turur bu kılınç edgüsi kılınç edgü erke yigü kedgüsi	Bu iyi tabiat ne güzel şeydir; tabiatı iyi olan insanın hayatı da güzeldir.
1983	bayat kimke birse kılınç arkukı anı emgetür bu zamane okı	Tanrı kime kötü bir tabiat vermiş ise, bu felek oku ona eziyet çektirir.
1984	kayu begde bolsa bu arkuk kılınç işi barça tetrü sevinci sakınç	Hangi bey kötü bir tabiata sahip olursa, her işi ters gider; sevinç yüzü görmez, dâima keder içinde yaşar.
1985	sakınuk kerek beg ne kılkı arıg arıglık tiler tutçı urgı arıg	Bey takva sahibi ve temiz olmalıdır; aslı temiz olan dâima temizlik ister.
1986	sakınuk kişi köŋli korklık bolur köŋül korksa begler işig tüz kılur	Takva sahibi, hataya düşmemek için, dâima titiz davranır; böyle titiz hareket eden beyler doğru iş görürler.
1987	kalı bolmasa beg sakınuk süzük arıgsız bolur barça kılkı üzük	Eğer bey takva sahibi ve temiz kalpli olmazsa, hiç bir vakit temiz ve isabetli hareket edemez.
1988	örüglük amulluk bolur begke kork bu beglik işiŋe bu ol bagu örk	Sabır ve sükûnet bey için bir ziynettir; bunlar beyliğin başta gelen meziyetleridir.
1989	ked öglüg kerek beg oŋarsa işin bilip başlasa ötrü işler başın	İşe bilerek başlamak ve başarı ile tamamlamak için, beyin çok akıllı olması gerektir.
1990	bu öglüg kişiler oŋarur işig yırak tutgu işte bu ögsüz kişig	İşi akıllı insanlar başarırlar; akılsız kimseleri işten uzak tutmalıdır.
1991	köŋül bolmasa er közi asgı yok ögi bolmasa er köngıil osgı yok	Gönül olmazsa, insan gözünün faydası yoktur; akıl olmazsa, insan gönülünden lâyıkı ile istifade edemez.
1992	negü tir eşitgil ay ilci başı örüg ked köŋüllüg sınamış kişi	Ey hükümdar, dinle, sakin, iyi gönüllü ve tecrübeli insan ne der.
1993	kayu erde bolsa ukuş birle ög anı er atagıl neçe ögse ög	Hangi insanda akıl ve anlayış varsa, ona insan de, onu ne kadar öğersen öğ.
1994	ukuş ög bilig kimde bolsa tükel yavuz erse ked ti kiçig erse ög	Akıl, anlayış ve bilgi tam olarak kimde bulunursa, kötü ise, onu iyi, küçük ise, büyük bil.
1995	ne edgü turur bu kişike öge ögi bolsa ötrü atagu öge	İnsan için akıl ne iyi şeydir; akıllı insanlara müşavir nazarı ile bakmalı.
1996	iveklik beliŋ ol kamugka yavuz kalı bolsa begke yüzi boldı boz	Acelecilik her kes için fenadır ve derûnî bir korku neticesidir; eğer bu beyde olursa, onun yüzü kül renkli olur.
1997	ivek kurgu kılkı kılınçı buşı biligsizke belgü bolur bu işi	Acelecilik, zevzeklik ve hiddetli mizaç — bunlar bilgisizlik alâmetleridir.
1998	ive kılmış işler neçe yig bolur ive yise aş suv neçe ig bolur	Acele yapılan işler acı olur; acele yemek-içmek yüzünden hastalık gelir.
1999	kamug iş içinde amulluk ödür meger taat erse ivingil yügür	Her işte sükûneti tercih et; yalnız ibâdette acele et, çabuk davran.
2000	közi tok kerek hem uvutlug tüzün açuk hem yaruk bolsa kılkın sözün	Bey tok gözlü, haya sahibi ve yumuşak tabiatlı olmalı, sözünde ve hareketinde açık ve vazıh davranmalıdır.
2002	todumsuz bolur ol közi suk kişi közi sukka yetmez bu dünya aşı	Gözü aç adam hiç bir şey ile doymaz; gözü aç olana, bütün dünya nimeti kâfi gelmez.
2002	bu sukluk ig ol bir otı yok emi anı emleyümez bu dünya kamı	Aç gözlülük, ilâcı ve devası bulunmayan bir hastalıktır; onu, bütün dünya kâhinleri bir araya gelse, yine tedavi edemezler.
2003	kamug aç yise içse ahır todur közi aç kişi ölse açlık kodur	Bütün açlar yer ve içerlerse, nihayet doyarlar; aç gözlü adamın açlığı ancak ölümle nihayete erer.
2004	közi suk kişi neŋke bolmaz bu bay kamug dünya bulsa ahır suk çıgay	Aç gözlü adamı mal doyurmaz; bütün dünyaya sahip olsa bile, o yine dâima aç gözlü ve fakirdir.
2005	uvutlug kerek beg kişidetalu uvutlug kılınçı irilmez to!u	Bey haya sahibi ve insanların seçkini olmalı; haya sahibinin tavır ve hareketi eksilmeyen bir bütündür.
2006	kimingde uvut bolsa kılkı silig kamug teıngsiz işke tegürmez elig	Haya sahibi kimse yumuşak tabiatlı olur; kendisine yakışmayan hiç bir işe el sürmez.
2007	bayat kimke birse uvut köz suvı aŋar birdi devlet tükel yüz suvı	Tanrı kime haya ve iz'ân vermişse, ona devlet ile birlikte bütün şerefleri vermiş demektir.
2008	kamug teŋsiz iştin yıgıglı uvut kamug edgü işke ulaglı uvut	Bütün uygunsuz işlere mânı olan hayadır; bütün iyi işlere ulaştıran da hayadır.
2009	ne edgü neŋ ol bu uvut erke kork kamug edgü işke uvut boldı örk	Bu haya ne kadar iyi şeydir ve insan için ne büyük bir zînettir; haya insanı her iyi işe sevkeden bir vâsıtadır.
2010	tili çın kerek bolsa köŋli köni budunka asıg kılsa togsa küni	Beyin dili dürüst ve kalbi doğru olmalı ki, halka faydalı olsun ve güneşi doğsun.
2011	kalı bolsa begler hiyanet köŋül budunka asıg bolmaz andın töŋül	Eğer beylerin gönülünde hiyânet bulunursa, halka faydaları dokunmaz; onlardan vaz geç.
2011	köŋül til oŋay bolmasa kör kılık ol ildin kaçar kutka bolmaz yorık	Beyin gönülü, dili ve tabiatı düzgün olmazsa, saadet o memlekette dolaşamaz, kaçar.
2013	sözin kıyguçı begke tutma umunç tiriglik yava bolga kılgay ökünç	Sözünde durmayan beye ümit bağlama, ömrün boşuna geçer ve peşiman olursun.
2014	idi sak kerek beg yana ked odug usal bolsa begler tokınur yodug	Bey çok ihtiyatlı ve çok da uyanık olmalı; beyler ihmalkâr olurlarsa, bunun cezasını başkaları çeker.
2015	iki neŋ turur ilke bagı beki biri saklık ol bir törü il köki	Bir memleketin bağı ve kilidi iki şeyden ibarettir; biri— ihtiyatlılık, biri — kanun; bunlar esastır.
2016	kayu beg sak erse ilin bekledi yagı boynı yeneti öze örkledi	Hangi bey ihtiyatlı ise, o memleketini muhafaza eder; düşmana boyun eğdirir ve onu sımsıkı bağlar.
2017	kayu beg törü birse ilde köni ilin itti kodtı yaruttı küni	Hangi bey memlekette doğru kanun koydu ise, o memleketini tanzim etmiş ve gününü aydınlatmıştır.
2018	bu beglik bagı kör bu iki bolur bu iki tükel bolsa beglik kılur	Beyliğin başı işte bu iki şeydir; bu ikisi tam olursa, bey beylik yapar.
2019	negü tir eşitgil yagıçı kür er bu saklık bile öz yagısın urar	İhtiyat ile hareket edip, düşmanını yenen, cesur muharip ne der, dinle.
2020	aya ilci begler ilig kolsa sak bu saklık bile sen tözü ilke bak	Ey ülke beyi, memleketin korunmasını istersen, memleketin her tarafında ihtiyat tedbirleri al.
2021	bu saklık bile arttı begler ili usallık körü buzdı beglik ulı	İhtiyatlılık beylerin ülkesini genişletir; ihmalkârlık ise, beyliğin temelini göz göre-göre sarsar.
2022	bu saklık bile sen yagı boynı yenç budunka törü kıl tiril kiŋrü inç	Bu ihtiyat ile sen düşmanın boynunu vur, halka hüküm et, rahat ve huzur içinde yaşa.
2023	iki neŋ bile ilci beglik buzar kirür egri yolka könidin azar	Bey iki şey ile kendi beyliğini bozar, eğri yola girer ve doğru yoldan şaşar.
2024	biri küç birisi usallık kılur bu iki bile beg ilin artatur	Bunlardan biri zulüm, biri ihmalkârlıktır; bu ikisi ile bey memleketini harap eder.
2025	yagı boynı yençmek tiler erse sen kulak köz kerek sak kılıp tursa sen	Düşmanın boynunu kırmak istersen, gözünü, kulağını tetikte bulundurmalısın.
2026	bu saklık bile sanetı begler yagı usallık bile buzdı beglik bagı	Beyler düşmanı ihtiyat ile vurmuşlar ve ihmalkârlık ile beyliğin bağlarını çözmüşlerdir.
2027	usal bolsa begler işin bütrümez usal beg bütün bilgü beglik yimez	Beyler ihmalkâr olurlarsa, işlerini başaramazlar; bey iyice bilmelidir ki, ihmalkârlık ederse, beyliği devam edemez.
2028	sak er tutçı itnip usalıg busar usal bolmagınça yagıg kim basar	ihtiyatlı insan dâima hazırlıklı bulunur ve ihmâlkâre pusu kurar.
2029	sak erse begi ilke tegmez elig kalı tegse yetrür ukuş ög bilig	Bey ihtiyatlı olursa, memleketine el dokundurmaz; eğer dokunursa, o bu tecâvüzü akıl, fikir ve bilgisi ile karşılar.
2030	bu küçkey kişi kendü begük yimez bu küçkey küçini budun kötrümez	Zâlim adam üzün müddet beyliğe sahip olamaz; zâlimin zulmüne halk uzun müddet dayanamaz.
2031	negü tir eşitgil biliglig sözün yiyümedi küçkey ilin kiç uzun	Bilgili bunu nasıl ifâde eder, dinle; zâlim memleketine uzun müddet hüküm edemez.
2032	köyer ot turur küç yagusa küyer törü suv turur aksa nimet öner	Zulüm yanar âteştir, yaklaşanı yakar; kanun— sudur; akarsa, nimet yetişir.
2033	uzun il yiyeyin tise ay bügü törü tüz yorıtgu budunug kügü	Ey hakîm, memlekette uzun müddet hüküm sürmek istersen, kanunu doğru yürütmeli ve halkı korumalısın.
2034	il artar törü birle itlür ajun il eksür bu küç birle buzlur ajun	Kanun ile ülke genişler ve dünya düzene girer; zulüm ile ülke eksilir ve dünya bozulur.
2035	telim ordular buzdı küçkey küçin turu öldi ahır bu küçkey açın	Zâlim zulmü ile bir çok sarayları harap etmiş ve sonunda kendisi açlıktan ölmüştür.
2036	köŋül tüzse begler yorıtsa törü bu beglik buzulmaz turur kiç örü	Beyler gönüllerini temiz tutar ve kanunu tatbik ederlerse, beylik bozulmaz ve uzun müddet ayakta durur.
2037	kamugda yaragsiz ay ilig kutı bu begler öze kopsa yalgan atı	Ey devletli hükümdar, en kötüsü beylerin adının yalancıya çıkmasıdır.
2038	sözi çın kerek beg ne kılkı bütün mansa aŋar halk tirilse kutun	Beyin sözü doğru olmalı, tavır ve hareketi itimat telkin etmelidir ki, halk ona inansın ve huzur içinde yaşasın.
2039	bu yalgan kişiler vefasız bolur vefasız kişi halkka teŋsiz kılur	Yalancı insanlar vefasız olur; vefasız kimseler halkın hayrına uygun olmayan işler yaparlar.
2040	negü tir eşitgil vefalıg kişi vefa ol kişike kişilik başı	Vefalı insan ne der, dinle; insan için insanlığın başı vefadır.
2041	tili yalgan erniŋ cefa kılkı ol cefa kimde erse uş ol yılkı ol	Sözü yalan olan kimsenin tavır ve hareketi cefâdır; cefâ kimde ise, o kimse hayvandır.
2042	kişi yalganında tileme vefa bu bir söz sınanmış öküş yılkı ol	Yalancı adamdan vefa bekleme; bu uzun yıllardan beri tecrübe edilmiş bir sözdür.
2043	yüreklig kerek beg yime alp atım yürek birle boldı yagıka titim	Bey cesur, kahraman ve atılgan olmalı; bey cesareti ile düşmana karşı koyar.
2044	sü başlar eren kür yüreklig kerek yüreksiz er at alsa andın yürek	Korkak askerin cesaret alması için, kumandanın kahraman ve cesur olması lâzımdır.
2045	yüreklig yüreksizke bolsa başı yüreklig bolur ötrü tegme kişi	Cesur insan korkakların başına geçer ve her kes ondan cesaret alır.
2046	bu sözke tanukı bu beytig okı bu sözke anuk tut köŋül ög takı	Bu söze şahit olarak, şu beyti oku; bu sözü gönülüne al ve aklına koy.
2047	kör arslan bolu birse ıtka başı bu it barça arslan bolur öz tuşı	Arslan köpeklere baş olursa, köpeklerin her biri kendi karşısındakine arslan kesilir.
2048	kali bolsa arslanka it başçısı ol arslan bolur barça it sakışı	Eğer arslanlara köpek baş olursa, o arslanların hepsi köpek gibi olur.
2049	akılık kerek begke kodki köŋül bu kodki köŋül birle kılkı amul	Beye cömertlik ve alçak gönüllülük lâzımdır; alçak gönüllülük ile birlikte tabiatı da sakin olmalıdır.
2050	avı bolsa begler atı çavlanur atı çavı birle ajun beklenür	Beyler cömert olursa, adları dünyaya yayılır; bunların nâm ve şöhretim üc[?] dünya korunur.
2051	ava yıglu tirlür er at sü bolur er at sü bile er tilekin bulur	Etrafına üşüşerek, asker toplanır ve ordu olur; asker ve ordu ile insan dileğine kavuşur.
2052	negü tir eşitgil urup yigli er urup al ay alp er yana erke bir	Harp eden ve hayatını bununla kazanan insan ne der, dinle: ey kahraman, vur al ve aldıklarını tekrar yiğitlere ver.
2053	akı bol bagışla içür hem yitür kalı eksüse ur yana al yetür	Cömert ol, bağışla, yedir ve içir; eğer malın eksilirse, tekrar vur, al ve eksileni tamamla.
2054	azıglıg kür erke bu neŋ eksümez tutuglı örüŋ kuşka mertg eksümez	Cesur, gözü pek olan insan için mal eksik olmaz; ak doğan için derem eksik olmaz.
2055	kılıç baldu ok ya kavi küç yürek bar erken ked er neŋke korkmaz kerek	Kılıç, balta, ok, yay ile kuvvet ve cesaret varken, yiğit adam mal için endişe etmemelidir.
2056	ajunçı bügü beg nelük kenç urur er at kayda bolsa anuk kenç alur	Dünya hâkimi hakîm bey niçin hazîne toplar; asker nerede ise, oradan hazır hazîne alır.
2057	bu il tutguka köp er at sü kerek er at tutguka neŋ tavar tü kerek	Memleket tutmak için, çok asker ve ordu lâzımdır; askeri beslemek için de çok mal ve servete ihtiyaç vardır.
2058	bu neŋ alguka bir kerek bay budun budun baylıkıŋa törü tüz kodun	Bu malı elde etmek için, halkın zengin olması gerektir; halkın zengin olması için de, doğru kanunlar konulmalıdır.
1059	bularda biri kalsa törti kalur bu törti yime kalsa beglik ulur	Bunlardan bin ihmâl edilirse, dördü de kalır; dördü birden ihmâl edilirse, beylik çözülmeğe yüz tutar
2060	adın ma bu biş neŋ yırak tutgu beg atı edgü bolsa kü çav bolgu teg	İyi nâm ve şöhretle adının yayılmasını isterse, bey bir de şu beş şeyi kendinden uzak tutmalıdır.
2061	birisi iveklik birisi saran üçünçi buşılık serin öz tiren	Biri acelecilik, ikincisi cimrilik ve üçüncüsü hiddettir; bunlara karşı mukavemet et, mağlûp olma.
2062	bu törtünç yavuz begke arkuk kılınç bişinçi yaragsız bu yalgan erinç	Bir bey için fena olan şeylerin dördüncüsü inatçılıktır; yakışmayan bu şeylerin beşincisi, şüphesiz, yalancılıktır.
2063	bu kaç neŋde begler yırak tutgu öz atı artamasa yorık bolsa söz	Adının kötüye çıkmaması ve sözünün itibârını kaybetmemesi için, beyler bunlardan kendilerini uzak tutmalıdır.
2064	bularda eŋ ıŋa bu arkuk kılınç bu arkuk kılınçlıg ne muŋlug erinç	Bunların en kötüsü bu inatçılıktır; inatçı kimse, hiç şüphesiz, çok sıkıntı çeker.
2065	mundar meŋzetü sözni şair ayur bu şair sözi tutsa sözke bayur	Şâir buna benzer bir söz söylemiştir; şâir sözüne değer veren insanın ifâdesi zenginleşir.
2066	agır yük kişike kılınç arkukı kılınç arkuk erse bulun at okı	İnatçılık insan için ağır bir yüktür; inatçılıktan kendini kurtar ve onunla savaş.
2067	yagı kılmagusin kılınçı kılur yagı bu yagıda negü adrukı	Düşmanın yapamadığı fenalığı onun kendi hareketi kendisine yapar; bunun düşmandan farkı nedir, bu da düşmandır.
2068	öküş il tutayın tise ay ilig üç iş kılgu ötrü yetilse elig	Ey hükümdar, bir çok memleketleri elde etmek istersen, yapabilirden, şu üç işi yap.
2069	oŋ elgin kılıç tutsa ursa salıp sol elgi bile neŋ üleşe alıp	Sağ elin ile kılıç sallar ve vururken, sol elin ile mal dağıt.
2070	tilin sözlese söz şekerde süçig boyun birdi beg kul ulug ya kiçig	Ağzından çıkan sözler şekerden daha tatlı olsun; böylece bey-kul, büyük-küçük, hepsi sana boyun eğer.
2071	ay ilig bu kaç neŋ kerek begke kör budunka sevülse orun bolsa tör	Halk tarafından sevilmesi ve itibar görmesi için, ey hükümdar, beyin şu bir şeye sahip olması lâzımdır.
2072	küler yüz süçig söz silig öz kerek kılınçı bularka tükel tüz kerek	O güler yüzlü, tatlı sözlü, yumuşak huylu olmalı ve bütün hareketlerinde de bunlara uygun davranmalıdır.
2073	köŋül tutsa kodkı hem elgi akı bularka yarası bagırsaklıkı	Bey gönülünü alçak tutmalı, eli açık olmalı, merhameti de bunlarla mütenâsip bulunmalıdır.
2074	kamug türlüg erdem bu bilse tükel yırak erse andın yaragsız muhal	Her türlü fazileti tam olarak elde etmeli; uygunsuz ve olmayacak şeylerden uzak durmalıdır.
2075	kişi ödrümi bu budunda talu talu ödrüm ol bu irüksüz tolu	Böyle bir bey insanların seçkini ve halkın iyisidir; seçkin ve iyi olan kimse eksilmeyen bir aya benzer.
2076	ajun budnı barça aŋar kul bolur ajun yir bu begler tilekin bulur	Bütün dünya halkı ona kul olur; bu gibi beyler dünyaya hâkim olurlar ve bütün dileklerine kavuşurlar.
2077	tügük yüz irig söz küvez kür kılık kişig yirgürür köndrü bilmez yorık	Asık suratlı, kaba sözlü, kibirli ve mağrur insan her keşi kendisinden nefret ettirir ve işini yoluna koyamaz.
2078	otunluk iveklik yinık kurguluk kara kılkı ol bu yırak tuıguluk	Küstahlık, acelecilik, zevzeklik, bunlar avam tabiatıdır; bey bunlardan uzak bulunmalıdır.
2079	kara kılkı begke kereksiz yaguk yaguk bolsa begke ucuzluk anuk	Avam tabiatının beye yakın olması uygun düşmez; bu tabiat yaklaşırsa, bey itibârını derhâl kaybeder.
2080	kara kul karası bolur beg örüŋ karalı örüngli adırttı körüŋ	Siyah — kul rengidir, bey — beyaz olur; siyah ve beyaz renkleri ayırt edilmiştir.
2081	talu beg bolayin tise belgülüg talu tutgu erdi'm ay atlıg külüg	Seçkin bir bey olabilmek için, fazilete kıymet verilmelidir, ey namlı meşhur.
2082	atı beg bolur bolsa kılkı kara karada bu inga bolur halk ara	Bir kimsenin adı bey, fakat tabiatı avamınki gibi olursa, o halk arasında avamdan daha aşağı görülür.
2083	yüzi körki körklüg kerek beg yülüg bodı ortu bolsa ne çavlug külüg	Bey güzel yüzlü, saçı-sakalı düzgün, yakışıklı ve orta boylu olmalı; aynı zamanda nâm ve şöhret sahibi bulunmalıdır.
2084	körügli yüzin körse sevse körüp ili budnı baksa küvense turup	Yüzünü gören her kes, bakınca, onu sevmeli; memleketi ve halkı ona bakıp, güvenle yaşamalıdır.
2085	yagıka katıg bolsa ersigliki körür közke suv birse körklüglüki	Düşmana karşı cesur ve mert olmalı; güzelliği bakan gözü sevgi ile parlatmalıdır.
2086	ayı bod uzun bolsa ögmez bilig ayı ma çöküt bolsa bolmaz silig	Bilgi nazarında boyunun çok uzun olması makbul değildir; onun çok bodur olması da güzel düşmez.
2087	kalı mundag erse bod ortu kerek bodı ortu bolsa bolur edgürek	Onun için bey orta boylu olmalıdır; orta boylu olması daha iyidir.
2088	negü tir eşitgil sınamış kişi başında keçürmiş yaşamış kişi	Çok yaşamış ve başından çok şeyler geçirmiş, tecrübeli insan ne der, dinle.
2089	bodı kısga yunçıg kılınçı buşı buşı kayda bolsa tütüşke başı	Kısa boylu, bodur kimseler hırçın tabiatlı olurlar; hırçın nereye giderse, orada kavga başlar.
2090	bod ortu kerek hem teŋinçe yarag işiŋ ortu tut ay biliglig kişi	Boy orta ve her şey bununla mütenâsip olmalı; ey bilgili insan, her işte itidalden ayrılma.
2091	bor içmez kerek beg fesad kilmasa bu iki kılıktın kaçar kut basa	Bey içki içmemeli ve fesatlık yapmamalıdır; bu iki hareket yüzünden, sonunda ikbâl elden gider.
2092	süçigke süçinse ajun begleri açıg boldı il kün budun igleri	Dünya beyleri şarabın tadına alışırlarsa, memleketin ve halkın bundan çekeceği zahmet çok acı olur.
2093	oyunka avınsa ajun tutguçı ilin buzdı boldı özi koltguçı	Dünyaya sahip olan vaktini kumara verirse, memleketin bozar ve kendisi de muhtaç duruma düşer.
2094	ödinde keçürse bu beglik işin anı yetse bolmaz ederse kuşın	Devlet işleri ihmâl edilir ve vakfında yapılmazsa, arkasından avcı kuşla takip etsen bile, bir daha ele geçmez.
2095	negü tir eşitgil bilig birgüçi biligsizni bordın söküp tıdguçı	Bilgi veren ve bilgisizi yererek, içkiden men' eden insan ne der, dinle.
2096	bor içme aya borçı bogzı kulı bor içse açıldı çıgaylık yolı	Ey içki düşkünü, boğazının esiri, içki içme; içki içersen, sana fakirlik yolu açıldı demektir.
2097	kara borçı boldı neŋi boldı yil begi borçı bolsa kaçan turga il	Avam içkiye müptelâ oldu, malı rüzgâr gibi uçtu; bey içkiye müptelâ olursa, memleketi nasıl durur.
2098	yagı o1 bu bor timci iltür kümüş kılınçı tütüş boldı kılkı uruş	Bu içki ve meyhaneci düşmandır, insanın parasını alır; içki içen hırçın ve kavgacı olur.
2099	esürse kişi tilve munduz bolur bu tilve işi kör kaçan tüz bolur	insan sarhoş olursa, deli olur ve aklını kaybeder; deli hiç doğru iş yapar mı.
2100	negü tir eşitgil sakınuk tili bu söz işke tutgıl ay bogzı kulı	Takva sahibi insan ne der, dinle; ey boğazının kulu, bu söze göre hareket et.
2101	neçe kılgu işler bor içse kalur neçe kılmagu iş esürse kelür	Yapılacak nice işler içki yüzünden yapılamaz; yapılmaması gereken nice işler de sarhoşken yapılır.
2102	neçe teŋsiz işler bor içse bolur neçe edgü işler esürse kalur	Nice uygunsuz işler içki yüzünden işlenir; nice iyi işler sarhoşluk yüzünden geri kalır.
2103	bor içse oyunka avmsa begi kaçan yetgey il kün işiŋe ögi	Bey içki içer ve oyunla vakit geçirirse, memleket işini düşünmeğe ne zaman fırsat bulur.
2104	fesad kayda bolsa kaçar kut teze fesad çın yorır tutçı beglik buza	Nerede fesat olursa, oradan saadet kaçar, gider; fesat, şüphesiz, her yerde dâima beyliğe halel getirir.
2105	arıg ol bu kut kıv arıglık tiler süzük ol bu devlet süzükni yüler	Saadet ve ikbâl temizdir, her yerde temizlik arar; bu saadet durudur ve ancak saf olanı destekler.
2106	begi içgüçi bolsa müfsid otun kamug içgüçi boldı budnı bütün	Bey içkiye müptelâ, müfsit ve kaba: olursa, onun bütün halkı da ayyaş olur.
2107	kara teŋsizin barça begler iter begi kılsa terçsiz anı kim yeter	Halkın bütün uygunsuzluklarını beyler düzeltir; bey uygunsuzluk ederse, onu kim yola getirir.
2108	angsıznı yalıŋuk suvun yup arır kalı artasa suv negün yup arır	insan temiz olmayan şeyleri su ile yıkayıp, temizler; eğer su kirlenirse, o ne ile ve nasıl temizlenir.
2109	kişi iglese ot otacı birür otacı igiŋe otın kim kılur	İnsan hastalanırsa, tabip bunun ilâcını verir; eğer tabip hastalanırsa, onu kim tedavi eder.
2110	arıg tutgu begler köni kılk kılık budun beg yolmdın tüzer yol yorık	Beyler tavır ve hareketlerini temiz ve doğru tutmalıdırlar; halk yolunu ve gidişini beyin yoluna uydurur.
2111	neteg tutsa begler kör öngdi törü budun boldı andag ol öngdi körü	Beyler örf ve kanuna nasıl riâyet ederlerse, halk da aynı şekilde örf ve kanuna itaat eder.
1112	bu sözke tanukı munu bu söz ol söziŋe baka körse ma'ni tüz ol	İşte şu söz de buna şahittir; bu sözün, dikkat edersen, mânası buna uygundur.
2113	bu begler ne yolça yorısa kalı uş ol beg yorıkı bu kulnuŋ yolı	Beyler hangi yoldan giderlerse, beylerin bu gidişi kulun da yoludur.
2114	begi edgü bolsa yorıkı köni takı artuk edgü yorıgay kulı	Beyi iyi ve gidişi doğru ise, kulu da daha iyi yürüyecektir.
2115	küvez kör kereksiz ne köŋli ulug küvedik azıtur könilik yolug	Bey mağrur, kabadayı ve kibirli olmamalı; gurur insanı doğru yoldan çıkarır.
2116	ulug boldı begler kutun belgülüg kiçig tutgu köŋlin kötürse ülüg	Beyler, şüphesiz, saadetle büyük olurlar; bundan nasip alabilmeleri için gönüllerini küçük tutmalıdırlar.
2117	negü tir eşitgil ukuşlug yig er budunda talusı biliglig beg er	Akıllı, insanların iyisi, halk arasında seçkin ve bilgili bey ne der, dinle.
2118	ulugsıg bedük tutsa begler köŋül siziksiz ucuzluk körür ay ogul	Beyler büyüklük taslar ve kibirli olurlarsa, ey oğul, onlar, şüphesiz, itibar görmezler.
2119	küvezlik bile kökke agmaz kişi kalı kodkı bolsa buzulmaz işi	Gurur ile insan göğe yükselmez; alçak gönüllü olmakla da işi bozulmaz.
2120	küvezlik asıgsız köŋül tumhtur köŋül kodkı bolsa kişig yoklatur	Gurur faydasızdır, o insanları kendinden soğutur; alçak gönüllülük insanı yükseltir.
2121	beg alçak kerek bolsa kodkı köŋül munı teg yok erse sen andın töŋül	Bey mütevazı ve alçak gönüllü olmalıdır; eğer böyle değil ise, sen ondan elini çek.
2122	beg alçak kerek bolsa köŋli açuk yazuklug kişidin keçürse yazuk	Bey mütevazı ve alçak gönüllü olmalı, suçlu kimselerin de suçunu affetmelidir.
2123	isinür er at terk bagırsak bolur bagırsak kişiler tapugsak bolur	Hizmetinde bulunanlar ona çabuk ısınırlar ve gönülden bağlı olurlar; gönülden bağlı olan, candan adamlar severek hizmet ederler.
2124	budun başçı begke bu himmet kerek bu himmet bile hem mürüvvet kerek	Halka baş olan beye himmet lâzımdır; bu himmet ile birlikte mürüvvet de bulunmalıdır.
2125	bu himmet mürüvvçt bile barsa çav bolur beg tileki yorır ötrü av	Bey himmet ve mürüvvet ile şöhret bulursa, dileğine erişir ve av ayağına gelir.
2126	kimiŋ himmeti bolmasa ol ölüg ikigün ajunda bu bulmaz ülüg	Himmet sahibi olmayan kimse ölüdür; o her iki dünyada da mahrum kalır.
2127	bu himmet bile hem siyaset kerek siyasetka beglik riyaset kerek	Himmeti ile beraber, bir de siyâset lâzımdır; siyâset için de beylik şartlarını hâiz bir beyin riyaseti lâzımdır.
2128	siyaset bile beg tüzer il törü kara kılkı itlür siyaset körü	Bey memleket ve kanunu siyâset ile düzene koyar; halk hareketini onun siyâsetine bakarak, tanzim eder.
2129	bu sözke yanuh bu beyt ol tanuk tanuk kayda bolsa bu hüccet anuk	Şu beyitler bu söze cevap ve şahittir; şahit nerede ise, hüccet de oradadır.
2130	bu begler kapugın siyaset bezer siyaset bile beg ilini tüzer	Beylerin kapısını siyâset süsler; bey siyâset ile memleketini düzene koyar.
2131	isizke siyaset yorıtgu kerek budun bulganukın siyaset süzer	Kötü insanlara karşı siyâset yürütmeli; halk arasında kargaşalığı siyâset yatıştırır.
2132	bu il tutrukı hem tüpi bekliki iki neŋ turur aslı yıldız köki	Memleketin direği, temeli, sağlamlığı, esâsı ve kökü iki şeye bağlıdır.
2133	birisi budunka törü ol ülüş birisi er atka üleşe kümüş	Bunlardan biri halkın hakkı olan kanun, diğeri de hizmette bulunanlara dağıtılan gümüştür.
2134	törü birle budnı sevinse turup kümüş bolsa er at yarunsa körüp	Kanun himayesinde halk sevinç içinde yaşamalı ve parayı görerek, hizmet edenlerin de yüzleri gülmelidir.
2135	bu iki kutu bulsa begdin sevinç ili kapgı itlür bulur beg avınç	Bu iki zümre beyden memnun olursa, memleketi ve idaresi düzene girer; bey huzura kavuşur.
2136	kayu beg budunka törü birmese küdezmese budnın yigüçi yise	Her hangi bir bey halka kanun vermez, halkı korumaz ve halkın serveti kapanın elinde kalırsa,
2137	ot ıdtı budunka buzuldı ili yıkıldı siziksiz bu beglik ulı	O halkın içine ateş atmış olur; memleketi bozulur ve hiç şüphesiz, beyliğin temeli yıkılır.
2138	kayu beg er atnı sevindürmese kılıç kında çıkmaz anıŋda basa	Hangi bey askerini memnun etmezse, kılıç da kınından çıkmaz.
2139	kılıç birle begler uzatur elig kılıçsız usal beg basumaz ilig	Beyler kılıç ile memleketlerine hâkim olurlar; kılıçsız, gafil bey memleketine sahip olamaz.
2140	kılıç baldu boldı bu il sakçısı kılıcın alır il budun başçısı	Kılıç ile balta memleketin bekçisidir; halkın başında bulunan, kılıç sayesinde memleketler ele geçirir.
2141	negü tir eşitgil ajun tutguçı kılıç baldu birle yagıg utguçı	Dünyayı elinde tutan, kılıç ve balta ile düşmanını yenmiş olan ne der, dinle:
2142	aya il tutuglı ilig saklagu usallık bile y ir yigüçi agu	Ey memlekete hâkim olan, onu muhafaza etmeli; zehir yiyen kimse bunu gaflet yüzünden yer.
2143	kılıç baldu sakçı tutun ay unur kılıç sakçı bolsa beg inçlik bulur	Ey kudretli, kılıç ve baltayı kendine muhafız yap; kılıç bekçi olursa, bey rahata kavuşur.
2144	kılıç teprer erken yagı tepremez kılıç kınka kirse beg inçlik yimez	Kılıç kımıldadığı müddetçe düşman kımıldayamaz; kılıç kınına girerse, beyin huzuru kaçar.
2145	sevinçlig tut ay beg kılıç urguçıg sevincin tiril tutçı körme açıg	Ey bey, kılıç kullananı her vakit memnun et ve böylece kendin de dâima sevinç içinde yaşa ve zahmet yüzü görme.
2146	yana aydı ögdülmiş ilig kutı bu il işleri ters ulug kör atı	Öğdülmiş tekrar dedi: — Ey devletli hükümdar, memleket işleri çok ağır, fakat şerefi büyüktür.
2147	bedük iş budun başlamakı agır baş agrıg bile tutçı emgek tegir	Halka baş olmak büyük ve ağır bir iştir; o dâima başa dert olur ve insana eziyet verir.
2148	sevinci az ol körse kadgu öküş az ol öggüçisi telimrek söküş	Dikkat edersen, sevinci az, kaygısı çoktur; öğeni az, fakat söğeni daha çoktur.
2149	kayuka baka körse korkıç turur sevincin sora körse azrak erür	Nereye bakarsan, orada bir tehlike vardır; sevincini sorarsan, o daha azdır.
2150	öküş sevmegüçi severi az ol kerişi telimrek ereji az ol	Sevmeyeni çok, seveni nâdirdir; didinmesi çok, rahatı azdır.
2151	bütünsüz bolur t egme yirde köŋül köŋül bütmese erke artuk muŋ ol	Hiç bir yerde gönülü emin olmaz; gönülün emin olmaması, insan için, büyük bir ıstıraptır.
2152	körü barsa tegme işinde hatar hatarlıg işig körse tatıg kiter	Dikkat edersen, onun her işinde bir tehlike vardır; tehlikeli işin tadı kaçar.
2153	negü tir eşitgil ukuşlug sözi ukuşlug sözi körse yinçü tözi	Dinle, akıllı sözü ne der; akıllının sözü, dikkat edersen, tamamen bir inciye benzer.
2154	ilig boynı kılca ükekçe başı aŋar ked inanmaz ukuşlug kişi	Hükümdarın boynu kıl gibi, başı ise, burç kadardır; akıllı insan ona pek inanmaz.
2155	kılıç baş özele mesel beglik ol küniŋe aŋar miŋ hatarlıg işi	Beylik baş üzerinde bir kılıç gibidir; her gün onun için tehlikeli bin iş vardır.
2156	bu yaŋlıg turur barça beglik işi kayusı erej yir kayu öz başı	Her beylik işi böyledir; bazısı huzura kavuşur, bâzısı ise, kendi başını yer.
2157	özüŋ dünya ukbi bulayın tise bu kaç işni kodma katıglan usa	Dünya ve âhireti, bunların her ikisini birden bulmak istersen, şu bir kaç ışı bırakma; muktedirsen, bunları yerine getir.
2158	köŋül til köni tut bayatka sıgın idi yarlıgın sen agır tut tapın	Gönül ve dilini doğru tut, Tanrıya sığın; Allanın emrine itaatsizlik etme.
2159	negü kelse rabdin tapı bol tapı özüŋ kullukı ol tapılık tapı	Tanrıdan ne gelirse, ona razı ol; her şeye razı olmak kulluk icâbıdır.
2160	tözü halkka köŋlün bagırsak bolun tuçı edgülük kıl sen edgü bulun	Bütün halka içten gelen bir merhamet göster; dâima iyilik yap ve kendin iyilik bul.
2161	budunka asıg kıl bolup kılma yas kılınç edgü tutgıl isiz yası bas	Halka faydalı ol, ona zarar verme; iyi hareket et, kötülerin zararlarını ortadan kaldır.
2162	seniŋ boldı dünya tiriglik bile tirigük bulunsa yatıp yi küle	Dünya ve hayat senin oldu; hayatta iken, ondan sevinçle istifâde et.
2163	bütün can üzülse umunç tut ulug bayat birge edgüke edgü yolug	Can çıksa dahi, ümidini kesme; inan ki, Tanrı iyiye iyi yol gösterir.
2164	munukı men aydım eşitti ilig bu yaŋlıg kerek begke erdem bilig	İşte benim bu söylediklerimi hükümdar işitti; bey için böyle bir fazilet ve bilgi lâzımdır.
2165	kayu erde bolsa bu erdem törü anı beg atap ilke tikgü örü	Hangi insanda bu fazilet ve bu terbiye bulunursa, onu, bey olarak, memlekette yükseltmelidir.
2166	tükel beg bolur bu budunka başı anıŋdın bulur tegme edgü kişi	Böylesi mükemmel bir bey ve halka baş olur; insan ondan her türlü iyilik bulur.
2167	negü tir eşitgil biliglig tetig biliglig tetig bilgi ilke itig	Bilgili ve zeki insan ne der, dinle; bilgili ve zeki insanın bilgisi memleket için bir zînettir.
2168	biliglig kerek beg ukuşlug köni yüreklig hem öglüg bedüse üni	Bey bilgili, akıllı ve âdil olmalı; şöhretinin yayılması için de cesur ve tedbirli davranmalıdır.
2169	akı hem tüzün hem uvutlug silig bagırsak bolup ked küdezse ilig	Bey, memleketini iyice koruyabilmesi için, bir de asıl, haya sahibi, yumuşak huylu ve merhametli olmalıdır.
2170	közi tok serimlig ne kodkı köŋül suyurkap keçürgen ne kılkı amul	O gözü tok, sabırlı, alçak gönüllü, şefkatli ve sakin tabiatlı olmalıdır.
2171	kamug erdemi bolsa erde örü budunka birür bolsa edgü törü	Bütün faziletlerde her keşten üstün olmalı; halka karşı adaletle muamele etmelidir.
2174	kayu ilke bolsa bu yaŋlıg begi kutuldı ol il budnı kitti igi	Hangi memleketin beyi böyle olursa, o memleket halkı kurtulur; derdi kalmaz.
2173	togar kut küni ilke inçlik bolur diriga bu yaŋlıg kişiler ölür	Orada saadet güneşi doğar ve memleket huzura kavuşur; fakat ne yazık ki, bu gibi insanlar çok yaşamazlar.
2174	bu erdi ay ilig meniŋ bilmişim munukı ötündüm saŋa ukmışım	Ey hükümdar, benim bildiğim bunlardır; aklımın erdiklerini işte sana arz ettim.
	İLİG SU'ALİ ÖGDÜLMİŞKE	HÜKÜMDARIN ÖĞDÜLMİŞ'E CEVABI
2175	ilig rydı uktum köni sözlediŋ kereki bu erdi bilig yazmadıŋ	Hükümdar: — Anladım, doğru söyledin, bana lâzım olan bunlar idi, bilgide yanılmadın— dedi —
2176	takı bir ayıtgu sözüm bar saŋa anı ma açuklug ayu bir maŋa	Sana soracak bir sözüm daha var, onu da bana açık olarak, söyle.
2177	bu yaıiglıg begi bolsa erdem tolu veziri negü teg kerek ay talu	Beyi böyle her türlü fazilet sahibi olursa, ey seçkin insan, veziri nasıl olmalıdır ki,
2178	kalın kaznak ursa bu altun kümüş itilse ili artsa ol kend uluş	Altın ve gümüşten zengin bir hazine toplasın; memleket düzene konsun, şehir ve eyâletler çoğalsın.
2179	ilin itse bassa tüz öngdi urup isinse er at köŋli edgü bulup	Memleketi tanzim eyleyerek, doğru kanun ile idare etsin; hizmetinde bulunanlar iyilik görerek, ona ısınsın,
2180	budun inçke tegse ilig tegmese begi atı edgün yadılsa basa	Halk huzura kavuşsun, kimse ona el uzatmasın; beyin adı iyilik ile dünyaya yayılsın.