Ana içeriğe atla

XXII. AY-TOLDI'NIN OĞLU ÖĞDÜLMİŞ'E ÖĞÜT VERDİĞİNİ SÖYLER

1278    Gönlünü ve dilini doğru tut, Tanrı'ya kulluk et; gafil olma, yarınki işini şimdiden düzene koy.
1279    Her türlü iyiliği ve kötülüğü Tanrı hükmü bil; Tanrıya inan ve ona kulluk et.
1280    Neye ihtiyacın varsa, ondan dile; bil ki sana yardım edecek ondan başka bir kuvvet yoktur.
1281    Onun bütün emirlerine itaat et, Tanrı seni bugün de yarın da aziz eder.
1282    Tavır ve hareketin doğru olsun, doğru yoldan sapma, alçak gönüllü ol, tevazu ile söz söyle, büyük söz söyleme.
1283    Ben bu dünyada bir müddet yaşadım, şimdi gidiyorum; düşün, iyice bak, dünya bana ne yaptı, gör.
1284    Bu dünya için kendini ateşe atma; başkasının malını alma, kimseye zulüm etme.
1285    Ben toplamasını bildim, fakat yemesini bilemedim; günüm geçti, son peşimanlık da fayda etmedi.
1286    Malım sana kaldı, bana ancak yük oldu; huzur içinde yemekte devam et, güle-güle kullan.
1287    Bu toplanmış olan mal, tutmasını bilirsen, sana kâfidir; her iki dünyada yüzünü güldürür.
1288    Tutmasını bilmezsen, bir bu kadar mal daha olsa, sana yetmez; görürsün, yüzünü sarartır.
1289    Doğru ol, dürüst hareket et; doğruluk insanı mes'ûd eder.
1290    Hareketi doğru olan insan ne der, dinle; doğru insan her iki dünyayı kazanır.
1291    însan gününün .mes'ûd geçmesini isterse, bunun çâresini doğrulukta aramalıdır.
1292    Sen muhakkak zengin olmak istersen, bil ki, asıl zenginler kısmeti doğrulukta bulmuşlardır.
1293    Büyük ve halka baş olmak istersen, doğru yoldan şaşma.
1294    însan uslu-başlı, tavrı ve hareketi doğru olursa, her iki dünyada güneşi parlar.
1295    Ay-Toldı devamla:— Oğlum, dinle; cehennem azabına karşı iyiliği kendine siper edin — dedi —
1296    Dâima iyilik yap, kötülükten uzak dur; ister otur-ister kalk, bundan sana hep iyilik gelir.
1297    Kötü arkadaşa yaklaşma, sana zarar getirir; kötülük yılandır, dikkat et, seni sokar.
1298    İki yüzlü adama sır verme; sözün yayılır, sırrın ortaya çıkar.
1299    Dedi-kodu yapanları evine yaklaştırma, görüp-öğrendiklerini bütün halka yayarlar.
1300    Tecrübe edilmiş ve güvenilir insana iyice yapış; böyle insandan sen zevk duyarsın.
1301    Her sözü dinle, fakat hemen inanma; gönül sırrını açma, onu sımsıkı sakla.
1302    Başkasını kıskanma, çok fazla yiyip-içme; bu iki işi yapan insanın başı derdden kurtulmaz.
1303    Kadını başı-boş bırakma, kapıyı kapalı tut; insana her türlü uygunsuzluk kadından gelir.
1304    Yabancıyı eve sokma, kadım çıkarma; içli-dışlı olmadan önce, insanı tecrübe et.
1305    İyi hareket et, mal için kaygılanma; iyi hareket edersen, mal kendiliğinden gelir.
1306    Şimdi buna uygun şu sözü dinle; onu dâima aklında tut ve ona göre hareket et.
1307    İnsana mal neye lâzım, lâzım olan iyi huydur; böyle olan insan, gerekirse, bütün iyi şeyleri elde eder.
1308    Mal ve servet kötünün ne işine yarar; ne kadar mal elde ederse-etsin, o fakir ile birdir.
1309    Hayasız adamdan kaç, uzak dur; haya sahibine benden binlerce selâm.
1310    Hiç bir işte acele etme, sabırlı ol, kendini tut; sabırlı insanlar arzularına erişirler.
1311    Hangi iş olursa-olsun, sen onu tatlı dille karşıla; her işte tatlı dil kullanırsan, saadet sana bağlanır.
1312    Dilini ve gözünü gözet, boğazına dikkat et; az ye, fakat halâl ye.
1313    Halk serkeşlik ederse, ondan uzak dur; avamın kargaşalığına karışma, ondan kaç.
1314    Ey kuzum, iyilikten başka bir maksatla, ancak beylerin kullanabileceği sözleri ağzına alma.
1315    Başkasının zararını isteme, kendin de zarar verme; hep iyilik yap, kendi hava ve hevesine hâkim ol.
1316    Hangi işe girersen, önce sonunu düşün; sonu düşünülmeyen işler insana zarar getirir.
1317    Eğer öfkelenirsen, kendini tut, sabırlı ol; sabırlı insan sonunda sevince kavuşur.
1318    Sabreden insan ne der, dinle; insan sabrederse, bozulmuş olan işler düzelir.
1319    İnsan sabrederse, dileğine kavuşur; sabredip-bekleyen avcı ak-kuş tutar.
1320    Eğer zahmet, kaygı veya endişeye düşen kimse sabrederse, kaybettiği huzuru tekrar elde eder.
1321    Eğer devlet gider ve kapısı kapanırsa, insan sabfetmeli; onun bütün işleri tekrar yoluna girer.
1322    Sabırlı ol, sabretmek er kişi işidir; insan sabrederse, göğe bile yol bulur.
1323    Ölümü unutma, dâima hazır ol, onu hiç bir zaman hatırından çıkarma; kendini unutma, aslını dâima göz önünde tut.
1324    Toplantılarda bulunursan, ihtiyatla söz söyle; başkalarının evinde gözüne dikkat et.
1325    Giderini gelirine göre ayarla; ancak sana yakışacak sözleri sarfet.
1326    Ağzından yalan söz çıkarma; yalan söz ile insan kendi itibârını düşürür.
1327    Kardeş ve akrabaya yakınlık göster; güler yüzle büyüğün ve küçüğün gönlünü al.
1328    Tuzu, ekmeği bol tut, başkalarına ikram et; bir kimsenin aybını görürsen, açma, üstünü ört.
1329    İbâdette gayretli ol, Tanrıya kulluk et; günahtan uzak dur, kendini koru.
1330    Saadete kavuşursan, kibirlenme; kötülük etme, elinden geldiği kadar iyilik yap.
1331    Bu dünya ile oyalanma, geçer, gider; bu devlete inanma, çabuk ihtiyarlar.
1332    Hayata bel bağlama, rüya gibi geçer; boş saadete güvenme, kuş gibi uçar.
1333    Hayatı boşuna geçirme, iyilik yap; geçip-gidenlerden ibret al.
1334    Şarap içme, fesada karışma, uzak dur; zina yapma, fisk ve fücur ile kara yüzlü olma.
1335    Bu iki hareketten mübarek saadet kaçar, bunlar insana fakirlik yolunu açar.
1336    Tecrübeli kimse ne der, dinle; tecrübeli insanlar işin aslını bilirler.
1337    Şarap içme, zina etme, kendini koru; ikisi de insana yoksulluk elbisesini giydirir.
1338    içki insanın bin türlü günâha teşvik eder; saadet zinadan kaçar ve zânînin yüzüne tükürür.
1339    Ay-Toldı şöyle diyerek, sözünü kesti:— Oğlum, unutma, sana lâzım olan sözler bunlardır.
1340    Her şeyi söyledim; buna inanır ve sözümü tutarsan, dâima mes'ûd olursun.
1341    Sana söylediğim sözün adı vasiyettir;'bu sözleri unutma, gönlüne yaz.

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

A- (MENSUR MUKADDİME)

BİSMİ'LLAHİ‘R-RAHMANİ'R-RAHİM   1 hamd u sipas ü minnet ve öküş ögdi tengri ‘azze ve  2 celleka kim ulugluk idisi tükel kudretlig padişah turur  3 yirli kökü yaratgan kamug tınlıglarka ruzi birgen neni  4 kim tiledi erse kıldı yime neni tilese kılur yef’alü 'llahü ma ye-  5 şa' ve yahkümü ma yürid takı sansız selam ü dürud halk-  6 larda yigi yalavaçlarda ödrüntüsi ulug savcısı muhammed-i  7 mustafa öze bolsun takı ma anıng işleri aziz agırlıg şa-  8 haberler öze rizvanu 'llahi aleyhim ecma'in bu kitab yav-  9 lak aziz turur çin hukemalarınıng emsalleri birle bezen-  10 miş maçin ulemalarınıng eş’arları birle araste kılınmış tu-  11 rur bu kitabnı okıglı bu beyitlerni ma’lum kılıglı kitab-  12 din yakşı azizrak turur çin ü maçin alimleri ve hakim-  13 leri kamug ittifak boldılar kim meşrik vilayetinde kamug  14 türkistan illerinde bugra han tilinçe

B- (MANZUM MUKADDİME)

1 ugan bir bayat ol kamugda oza öküş hamd u ögdi angar ok sera 2 ulugluk idisi ugan zü 'l-celal yaratgan törütgen me kadir kemal 3 ay yir kök idisi halayık bile ruzinı anutmış yigil sen küle 4 sakışsız birigli kamugka ruzi yitürür kamugnı ma yimez özi  5 açın kodmaz hergiz kamug tınlıgıg yitürür içürür tözü sanlıgıg  6 neteg kim tiledi me boldı kamug kimi kim tilese kılur ol ulug  7 dürud ol ödürmiş resülka selam yine işleringe selam hem ulam  8 muhammed yalavaç halayık başı kamug barçalarka ol ol köz kaşı  9 yime bu kitab ol idi ök aziz biligligke bolgay biligdin tengiz  10 bezenmiş agırlıg biligler bile kalı kim şükür kıl kanaat tile  11 kamug barçasınga bügüler sözi tizip yinçüleyü kamug tüp tüzi  12 bu meşrik meliki maçinlar begi biliglig ukuşlug ajunda yigi  13 kamug bu kitabnı alıp özlemiş hazine içinde urup kizlemiş  14 birindin birilige miraslar kalıp adınlarka birmez özinge alıp  15 asıglıg turur bu yok ol hiç yası öküş t

XIX. AY-TOLDI HÜKÜMDARA DİLlN FAZÎLETİNİ VE SÖZÜN FAYDALARINI SÖYLER

XIX. AY TOLDI İLİGKE TİL ERDEMİN SÖZ ASIGLARIN AYUR 955 ilig bir kün ay toldını ündedi  orun birdi oldur tiyü imledi 956 bu ay toldı oldurdı akru silig  közin yirke tikti bekütti tilig İLİG SU’ALİ AY TOLDIKA 957 İlig aydı ay toldı sözle sözüng nelük şük turur sen ne boldı özüng   AY TOLDI CEVABI İLİGKE 958 bu ay toldı aydı ay beglerbegi  kulı beg yüzin körse yitrür ögi 959 ilig yarlıkamaz negü sözleyin  ayıtmazda aşnu negü ötneyin 960 biliglig sözin sen eşit özneme  ayıtmazda aşnu sözüng sözleme 961 kişig kim okısa kereklep tilep  ol ok sözlegü aşnu sözni ulap 962 ayıtmazda aşnu sözüg sözlese  köni sözledi kim ay yılkı tise 963 takı tilve munduz kişi bu bilin  ayıtmadı beglerke açsa tilin 964 kızıl til kılur kısga yaşlıg sini  esenlik tilese katıg ba anı 965 negü tir eşitgil özin kısgan er esen tirlür incin özin basgan er 966 kara baş yagısı kızıl til turur neçe baş yidi bu takı ma yiyür 967 başıngnı tilese tilingni küdez tiling tegme künde başıngnı yanur İLİG CEVABI AY TOL