VII. DİLİN MEZİYETİNİ VE KUSURUNU, FAYDASINI VE ZARARINI SÖYLER [TİL ERDEMİN MÜNİN ASIGIN YASIN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
162	ukuşka biligke bu tılmaçı til yaruttaçı erni yorık tilni bil	Anlayış ve bilgiye tercüman olan dildir; insanı aydınlatan fasîh dilin kıymetini bil.
163	kişig til agırlar bulur kut kişi kişig til uçuzlar barır er başı	insanı dil kıymetlendirir ve insan onunla saadet bulur; insanı dil kıymetten düşürür ve insanın dili yüzünden başı gider.
164	til arslan turur kör işikte yatur aya evlig er sak başıngnı yiyür	Dil arslandır, bak, eşikte yatar; ey ev sahibi, dikkat et, senin başını yer.
165	tilin emgemiş er negü tir eşit bu söz işke tutgıl özünge iş it	Dilinden eziyet çeken adam ne der, dinle; bu söze göre hareket et, onu dâima hatırda bulundur.
166	mini emgetür til idi ök telim başım kesmesüni keseyin tilim	Bana dilim pek çok eziyet çektiriyor; başımı kesmesinler de ben dilimi keseyim.
167	sözüngni küdezgil başıng barmasun tilingni küdezgil tişing sınmasun	Sözüne dikkat et, başın gitmesin; dilini tut, dişin kırılmasın.
168	biliglig bilig birdi tilke bışıg aya til idisi küdezgil başıg	Bilgili dil için özlü bir söz söyledi; ey dil sahibi, başını gözet.
169	esenlik tilese sening bu özüng tilingde çıkarma yaragsız sözüng	Sen kendi selâmetini istiyorsan, ağzından yakışıksız bir söz kaçırma.
170	bilip sözlese söz biligke sanur biligsiz sözi öz başını yiyür	Söz, bilerek söylenirse, bilgi sayılır; bilgisizin sözü kendi başını yer.
171	öküş sözde artuk asıg körmedim yana sözlemişte asıg tulmadım	Çok sözden fazla fayda görmedim; amma söylemek de faydasız değildir.
172	öküş sözleme söz birer sözle az tümen söz tügünin bu bir sözde yaz	Sözü çok söyleme, sırasında ve az söyle; binlerce söz düğümünübu bir sözde çöz.
173	kişi söz bile koptı boldı melik öküş söz başıg yirke kıldı kölik	İnsan söz ile yükseldi ve sultan oldu; çok söz başı, gölge gibi, yere serdi.
174	öküş sözlese yangşadı tir bilig yana sözlemese agın tir tilig	Çok konuşan kimseye bilgi "gevezelik etti" der; söylemezse de, ona "dilsiz" der.
175	kalı mundag erse yorık utru ur yorık utru ursa kişig yoklatur	Mademki böyledir, sen fasîh dil kullan; dil fasih olursa, insanı yükseltir.
176	tilig ked küdezgil küdezildi baş sözüngni kısurgıl uzatıldı yaş	Dili iyi gözet, başın gözetilmiş olur; sözünü kısa kes, ömrün uzun olur.
177	til asgı telim bar yası ma öküş ara ögdilür til ara mirg söküş	Dilin faydası çok olduğu gibi, zararı da çoktur; dil bâzan öğülür, bâzan da çok söğülür.
178	kalı mundag erse bilip sözle söz sözüng bolsu közsüz karaguka köz	Mademki böyledir, sözü bilerek söyle; sözün gözsüzlere, körlere göz olsun.
179	biligsiz karagu turur belgülüg yon ay biligsiz bilig al ülüg	Bilgisiz insan, şüphesiz, kördür; ey bilgisiz, yürü; bilgiden nasip al.
180	toguglı ölür kör kalır belgü söz sözürg edgü sözle özüng ölgüsüz	Bak, doğan ölür; ondan, eser olarak, söz kalır; sözünü iyi söyle, ölümsüz olursun.
181	iki neng bile er kanmaz özi bir edgü kılınçı bir edgü sözi	İnsan iki şey ile kendisini ihtiyarlamaktan kurtarır: biri — iyi iş ve diğeri — iyi söz.
182	kişi togdı öldi sözi kaldı kör özi bardı yalnguk atı kaldı kör	Bak, insan doğdu, öldü; sözü kaldı; insanın kendisi gitti, adı kaldı.
183	tiriglik tilese özüng ölmegü kılınçıng sözüng edgü tut ay bügü	Kendin ölümsüz bir hayat dilersen, ey hakîm, işin ve sözün iyi olsun.
184	tilig ögdüm anca ara söktüküm tilekim söz erdi sanga yördüküm	Dili bu kadar eğmekten ve arada bir söğmekten maksadım, sana sözün ne olduğunu anlatmak ıdı.
185	kamug sözni yıgsa ukuş taplamaz kerek sözni sözler kişi kizlemez	Her sözü saklamağı da anlayış hoş görmez; insan lüzumlu olan sözü söyler, gizlemez.
186	sözüm ogluma sözledim men tonga ogul minde altın manga ne tenge	Ey yiğit, ben bu sözü oğlum için söyledim; oğul benden aşağı derecededir ve bana nasıl denk olur.
187	sanga sözledim men sözüm ay ogul sanga birdi bu pend özüm ay ogul	Ey oğul, bir sözümü sana söyledim; ey oğul, bu nasihatleri ben sana verdim.
188	kümüş kalsa altun meningdin sanga anı tutmagıl sen bu sözke terige	Benden sana gümüş ve altın kalırsa, sen onları bu söze denk tutma.
189	kümüş işke tutsa tüker alkınur sözüm işke tutsa kümüş kazganur	Gümüşü bir işe sarfedersen, biter, tükenir; sözümü işe sarfedersen, gümüş kazanılır.
190	kişidin kişike kumaru söz ol kumaru sözüg tutsa asgı yüz ol	İnsandan insana, miras olarak, söz kalır; vasiyet edilen sözü tutmanın faydası çoktur.
191	bu kün tügme kaşıng ay bilge bügü özüm uzrin aysa yime eymenü	Ey âlim hakîm, bugün ürkerek, kendi özrümü söylersem, bana kaşını çatma.