XIV. AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDAR KÜN-TOĞDI'NIN HUZURUNA ÇIKTIĞINI SÖYLER [AY TOLDI KÜN TOGDI İLİG TAPUGINCA KÖRÜNMİŞİN AYUR]

No	Kutadgu Bilig	Türkiye Türkçesi
581	bu ay toldı kirdi köründi söküp açıldı ilig köngli ol yüz körüp	Bu Ay-Toldı huzura girip, diz çöktü; onun yüzünü görünce, hükümdarın gönlü açıldı.
582	yükündi iligke kör açtı sözin süçitti sözi hem sevitti özin	Hükümdarın huzurunda eğildi ve söze başladı; tatlı-tatlı sözleri ile kendisini sevdirdi.
	İLİG SU'ÂLİ AY TOLDIKA	HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA SUÂLİ
583	ilig aydı kim sen negü ol atıng kayudın kelir sen negü ol yatıng	Hükümdar sordu: — Sen kimsin, adın nedir; nereden geliyorsun, memleketin neresidir?
584	amulluk bile açtı ay toldı til siliglik bile öz sozin aydı bil	Ay-Toldı sâkin-sâkin söze başladı, mülâyemet ve zarafetle devam etti.
585	amulluk siliglik ukuş kılkı ol ukuşsuz kişiler karnug yılkı ol	Sükûnet ve zarafet aklın vasfıdır; akılsız insanlar hayvan sürüsüne benzer.
586	mungar mengzetü aydı şa’ir bu beyt işing tüşse ivme sabır birle ayt	Şâir buna benzer şu beyti söylemiştir; birine işin düşerse, acele etme, sabır ile söyle.
587	ive kırme işke sabır kıl serin ive kılmış işler ökünçi yarın	işe acele ile girme, sabır ve teenni ile hareket et; acele yapılmış olan işler yarın peşimanlık getirir.
588	kamug işte ivme serin öz tutun serinse bulur kul bu beglik kurın	Hiç bir işde acele etme, sabret, kendini tut; kul sabırlı olursa, beylik mertebesini bulur.
	AY TOLDI CEVABI İLİGKE	AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDARA CEVABI
589	bu ay toldı aydı ay ilig kutı tapug birle hoş boldı kulluk atı	Ay-Toldı dedi: — Ey devletli hükümdar, kulluk adı hizmet etmekle güzelleşir.
590	atım kul tapugçı kör ornunı kapug kılınçım könilik me kılkım tapug	Benim adım kul ve hizmetkârdır, bak, yerim kapıdır; şiarım — doğruluk ve tıynetim — hizmettir.
591	sanga keldim ograp uzun yol yorıp tilekke bu kün tegdim arzum kanıp	Ben sana gelmek maksadı ile uzun yollar yürüdüm; bugün arzuma kavuşup, muradıma erdim.
592	tilekim bu ol sen mini yirmedin tapugka yakın tut manga irmedin	Dileğim şudur: sen beni yermeden ve benden usanmadan, dâima hizmetinde bulundur.
593	eşitti bu söz kör sevindi ilig tilek teg bululdı sınadı erig	Bu sözü duyunca, hükümdar sevindi; onu tecrübe etti ve dilediği gibi buldu.
	İLİG CEVABI AY TOLDIKA	HÜKÜMDARIN AY-TOLDI'YA CEVABI
594	ilig aydı ay toldı kördüm sini sevitti bu körküng bu kılkıng mini	Hükümdar dedi: — Ay-Toldı, seni gördüm; senin bu görünüşün, tavır ve hareketin beni sevindirdi.
595	tapm öz ogurlug bagırsaklıkın kapugda asungıl manga bol yakın	Sen uğurlu bir sadâkatle bana hizmet et; dâima kapımda bulunarak, bana yakın ol.
596	menlıigdin açıg bolsu sindin tapug tapug bolsa ötrü açar kut kapug	Senden hizmet olsun, benden ihsan; hizmet yerinde olursa, ikbâl kapılarını açar.
597	bu künde naru sen kıyılma tapın tapınsa öter beg tapugçı hakın	Bugünden itibaren sen dürüstlükle hizmete başla; elbette bey hizmet edenin hakkını öder.
	AY TOLDI CEVABI İLİGKE	AY-TOLDI'NIN HÜKÜMDARA CEVABI
598	yir öpti kör ay toldı aydı ilig yarutsa közin birdi devlet elig	Ay-Toldı yer öptü ve dedi:— Hükümdarın gözü sevinç ile parlarsa, devlet ona hizmet edene elini uzatır.
599	tapınmak üçün keldim evdin turup uzun yol yorıdım sanga yüz urup	Evimden kalkıp, hizmet etmek için, buraya geldim; sana gelmek için uzun yollar yürüdüm.
600	bayat birsü küç bu tapug kılguka küdezsü sangar öz tapug yazguka	Bu hizmeti başarmak için, Tanrı bana kuvvet versin; hizmetinde hatâ etmekten Allah beni korusun.
601	turup çıktı sevnü kapugka küle ögi köngli açlıp yarudı yula	Ay-Toldı kalkıp, sevinerek ve gülerek, huzurdan çıktı; akılı ve gönlü açılıp, yolunu meş'aleler aydınlattı.
602	negü tir eşit bu kutun kopmış er kutı birle arzu tilek bulmış er	İkbâl ile yükselmiş ve istediğine-dileğine kavuşmuş olan insan ne der, dinle.
603	küle baksa begler kişike közün ögi köngli tirlür küvenür özün	Beyler kime çözleri ile gülerek bakarlarsa, onun akılı ve gönlü yerinde olur ve kendisine güven gelir.
604	yanık tutsa begler kişike yüzi yarur er közi hem yarayur sözi	Beyler kime güler yüz gösterirse, o insan itibar bulur ve sözü dinlenir.
605	kimi tutsa begler özingne yakın kamug neng yakınlık kılur kör bakın	Beyler kimi kendilerine yakın tutarlarsa, bak ve dikkat et, her kes ona yakınlık gösterir.
606	kut ol beg yakın bolsa kutka kişi tilekin bulur barça itlür işi	Bey — ikbâldir; ikbâle yakın olan insan dileğine kavuşur; onun bütün işleri yoluna girer.
607	tapındı bu ay toldı anda naru tapugda kıyılmadı erte turu	Bu Ay-Toldı o günden itibaren hizmete başladı; her gün erkenden kalktı ve hizmette kusur etmedi.
608	künün turdı turgak tünün yatgakın tapındı kıyıksız bagırsaklıkın	Gündüz kapıcılar ve gece muhafızlar ile birlikte bulundu; dürüstlük ve bağlılıkla hizmet etti.
609	iligke kirü hem çıka türçidi ilig edgü közün baka türçidi	Hükümdarın yanına girip-çıkmakta ve hükümdar da ona karşı teveccüh ve itimat göstermekte devam etti.
610	tapug arturu bardı künde yarimi agırladı ilig küninge örigi	O günden-güne hizmetini arttırmakta ve hükümdar da onu günden güne yükseltmekte idi.
611	tapug birle begler agırlar kulug tapug singse boldı kiçig öz ulug	Beyler kulu hizmetlerinden dolayı yükseltirler; hizmetleri makbule geçtikçe, küçükler yükselir.
612	tapug kıl tapug birle kul beg bolur tapug singrneginçe tilek kim bulur	Hizmet et, kul hizmeti sayesinde bey olur; hizmeti makbule geçmeyen insan dileğine kavuşur mu?
613	eşit emdi bilge sözi ne tiyür sözin yaıigzatur sözke yinçke ayur	İmdi dinle, âlim ne der; onun bu mealdeki sözü bu fikri ne kadar ince ifâde eder.
614	tegimsiz tapug birle törke tegir yaragsız yaransa kör ilke tegir	ikbâle bir türlü erişemeyen insan hizmeti sayesinde baş-köşeye geçer; liyakatsiz kimse, ne kadar yaranmağa çalışsa da, kapı eşiğini boylar.
615	tapıngu kıyıksız tapug kılguçı tapug singse ötrü tilekke tegir	Hizmet eden dürüstlükle hizmet etmelidir; hizmeti makbule geçerse, hizmetkâr dileğine erişir.
616	bu ay toldı künde yetürdi tapug ilig me açıg birle açtı kapug	Bu Ay-Toldı her gün kusursuz hizmet etti; hükümdar da ihsanı ile ona kapıları açtı.
617	küninge örü bardı içrek bolu kokuz boldı kadgu sevinci tolu	O günden-güne hükümdara daha fazla yaklaşarak, yükselmekte devam etti; kaygısı gittikçe azaldı, sevinci gittikçe arttı.
618	tapugka süçindi bu ay toldı ked ilig me açındı yarı arttı ed	Ay-Toldı vazifesini büyük bir şevkle ifâ etti; hükümdar da ona ihsanda bulundu, yardımcıları ve malı çoğaldı.
619	kamug türlüg işke sınadı ilig tilek teg tükel buldı tapnur erig	Hükümdar onu her türlü İşte denedi; hizmetkârını kendi istediği gibi buldu.